در متون اقتصادی از قدرت بازار به عنوان توان عوامل بازار در تاثیرگذاری بر قیمت کالا در بازار (برای کسب منافعی بیشتر از شرایط رقابت کامل) یاد می­شود. بنابراین، از این زاویه بلافاصله به این نتیجه استنتاج می­شود که قدرت بازار تنها به قدرت عرضه­کننده محدود نمی­شود بلکه در شرایطی تقاضاکنندگان نیز دارای قدرت بازار می­شوند. قدرت بازار به مفهوم توانایی در انحراف قیمت از رقابتی در راستای افزایش سود است. فرایند اعمال قدرت در بازارهای مختلف متفاوت بوده و به ساختار بازار باز می­شود. همچنین تحلیلگران مالی، قدرت بازار محصول را عاملی مهم در ارزیابی چشم­اندازهای یک شرکت می­دانند.

قدرت بازار عبارت است از توانایی یک بازیگر در قرار دادن قیمت بازار بالاتر از سطوح رقابتی بازار. به عبارتی قدرت بازار را می­توان به صورت توانایی یک تولیدکننده در افزایش قیمت به سطحی بالاتر از مقدار رقابتی آن برای مدتی قابل توجه و به طوری که سود بیشتری را برای بازیگر مذکور به همراه داشته باشد، تعریف نمود. برخی اقتصاددانان (مس کالل[1] و همکاران، 1995). قدرت بازار را به صورت توانایی تغییر قیمت­ها از سطح رقابتی به صورت سودآور تعریف می­کنند. از طرف دیگر، دیوان عدالت قدرت بازار را به صورت توانایی سودآور نگهداری قیمت­ها بالاتر از سطح رقابتی برای یک دوره زمانی قابل توجه تعریف می­کند (کمیسیون عدالت و تجارت[2]، 11997).

بسیاری از قانون­گذاران ضد انحصار در بسیاری از کشورها قدرت بازار را بر حسب میزان تمرکز در بازار تعریف کرده­اند. اهمیت تمرکز توجیه خود را در پارادایم بین[3] (1951) موسوم به ساختار-اقدام-عملکرد[4] پیدا کرده است. دوو رویکرد جایگزین در خصوص ساختار بازار و عملکرد کسب­وکار، پارادایم ساختار-اقدام-عملکرد و فرضیه کارایی هستند. تفسیر سنتی رویکرد ساختار-اقدام-عملکرد مبتنی بر این فرض است که تمرکز در بازارها موجب رشد و پرورش تبانی و انحصاری بودن، سود بیشتری رانسبت به شرکت­های فعال در بازارهای کمتر متمرکز کسب می­نمایند و این موضوع به سطح کارایی بستگی ندارد. این نحوه تصریح مدل توسط دمستز[5] (1973) و دیگران بر مبنای این استدلال که تمرکز یک پدیده تصادفی نیست بلکه یک متغیر دورنزا است، به چالش کشیده شده است. دمستز استدلال می­کند که تمرکز نتیجه کارایی بنگاه پیشرو است و به تبع آن هرگونه رابطه مشاهده شده بین تمرکز و سودآوری کاذب است (ماتیوس و تامپسون[6]، 2015). تعریف قدرت بازار به وسیله استافت[7] (1999) دقیقتر از دیگران بیان شده است. وی قدرت بازار را به صورت توانایی اثرگذاری بر قیمت بازار حتی به میزان کم و حتی برای چند دقیقه عنوان می­کند. دو شرط دیگر برای کامل کردن این تعریف لازم است. یکی سودآور بودن و دیگری اینکه قیمت باید از سطح رقابتی فاصله می­گیرد.

[1] . Mas-Colell

[2] . US Department of Justice and Federal Trade Commission

[3] .bain

[4] .structure-conduct-performance

[5] .demsetz

[6] .Matthews & Thompson

[7] . Stoft

3-1-2- قدرت بازار. 4

1-3-1-2- شاخص های ارزیابی قدرت بازار. 5

2-2- پیشینه تحقیق. 8

1-2-2- پیشینه داخلی.. 8

2-2-2- پیشینه خارجی.. 10

منابع. 12

• اعتمادی، حسن و نجفی­زاده، الناز (1394). بررسی رابطه بین قدرت قیمت گذاری در بازار محصول و رقابت در صنعت با مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. کنفرانس بین المللی جهت گیری­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تبریز.
• ترکمن، معصومه (1393). قدرت بازار، ساختار صنعت ، مدیریت سود. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
• میارقی، مهدی و دلیریان، اکبر (1394). بررسی پایداری سود، ساختار صنعت و قدرت بازار در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه پژوهش­های بازرگانی، 76، 1-27.

• Agustia, D. Abdi Muhammad, N.P. Permatasari, Y. (2020). Earnings management, business strategy, and bankruptcy risk: evidence from Indonesia, Heliyon, 6; 1-9
• Chang, H. Y., Liang, L. H., & Yu, H. F. (2019). Market power, competition and earnings management: accrual-based activities. Journal of Financial Economic Policy, 11(3), 368-384.
• Datta, S., Iskandar-Datta, M., & Singh, V. (2013). Product market power, industry structure, and corporate earnings management. Journal of Banking & Finance, 37(8), 3273-3285.
• Mitra, S., Hossain, M., & Jain, P. (2013). Product market power and management’s action to avoid earnings disappointment. Review of Quantitative Finance and Accounting, 41(4), 585-610.
• Tang, H. W., & Chen, A. (2020). How do market power and industry competition influence the effect of corporate governance on earnings management?. The Quarterly Review of Economics and Finance. IN PRESS.