مبانی نظری حاکمیت فناوری اطلاعات

در شش دهه گذشته بروز تحولات گسترده در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تغییرات عمده‌ای را در عرصه‌های متفاوت زندگی انسان‌ها به دنبال داشته است. انسان همواره از فناوری‌ها استفاده نموده و حیات بشریت، سرشار از ابداع فناوری‌های متعددی است که جملگی در جهت تسهیل زندگی انسان به وجود آمده‌اند. در سالیان اخیر، فناوری اطلاعات و ارتباطات که از آن به‌عنوان فناوری‌های جدید، یاد می‌شود بیشترین تأثیر را در زندگی انسان‌ها داشته است. دنیای ارتباطات و تولید اطلاعات به‌سرعت در حال تغییر بوده و ما امروزه شاهد همگرایی آنان بیش از گذشته با یکدیگر هستیم. به گونه­ایی که داده و اطلاعات به‌سرعت و در زمانی غیرقابل‌تصور به دورترین نقاط کره خاکی منتقل و در دسترس استفاده‌کنندگان قرار می‌گیرد و باعث ایجاد مفهوم دهکده جهانی شده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات، بدون شک تحولات گسترده‌ای را در تمامی عرصه‌های صنعتی، اطلاع‌رسانی، خدماتی، آموزشی، مدیریتی، اجتماعی و اقتصادی بشریت به دنبال داشته و تأثیر آن بر جوامع انسانی به‌گونه‌ای است که دنیای امروز به‌سرعت در حال تبدیل به یک جامعه اطلاعاتی است. جامعه‌ای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از اطلاعات دارای نقش محوری و تعیین‌کننده می‌باشد. امروزه معنا و مفهوم واژه فناوری اطلاعات بسیار وسیع شده است و بسیاری از جنبه‌های محاسباتی و فناوری را در بر می­گیرد و نسبت به قبل شناخت این اصطلاح  شده است. چتر فناوری اطلاعات تقریباً بزرگ است و بسیاری از زمینه‌ها را پوشش می‌دهد (معاونت آموزشی کشور، 1390). دولت الکترونیک عبارت از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات برای کارایی، اثربخشی، شفافیت تبادلات و تعاملات اطلاعاتی بین دولت‌ها و همچنین درون دولت شامل سطوح مختلف ادارات دولتی اعم از محلی، شهری یا در سطح کشور، شهروندان و بنگاه‌های تجاری می‌باشد که موجب ارتقای توانمندی شهروندان از طریق دسترسی و بهره‌گیری از اطلاعات است.

دستيابي به يك تعريف دقيق و درست از فناوري اطلاعات عموماً مشكل به نظر مي­رسد. تا سال 1980 رايانه تنها فناوري بود كه تحت عنوان فناوري اطلاعات پوشش پيدا مي­كرد. در حال حاضر فناوري اطلاعات تبديل به چتري شده است كه مصاديق آن شامل گروهي از تجهيزات، خدمات، كاربردها، و فناوري­هاي پايه مي­باشد. مصاديق فناوري اطلاعات عموما در سه گروه رايانه، وسايل چندرسانه­اي و ابزارهاي مخابراتي طبقه بندي مي­شود. يكي از معمول­ترين تعاريف اين واژه، توسط دفتر تحليل هاي اقتصادي امريكا[1] ارائه شده است: فناوري اطلاعات عبارت است از تجهيزات محاسباتي و حسابگري دفتري و اداري که رایانه در رأس آن قرار دارد. فناوری اطلاعات، همان طور که به وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا تعریف شده است، به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده­سازی، پشتیانی یا مدیریت سیستم­های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه­های نرم­افزاری و سخت­افزاری رایانه می­پردازد. به طور کوتاه، فناوری اطلاعات، با مسائلی مانند استفاده از رایانه­های الکترونیکی و نرم­افزار سروکار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد. فناوری اطلاعات به اشکال مختلف فناوری اطلاق می­شود که به پردازش، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکتریکی می­پردازد. تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه، تجهیزات ارتباطی، شبکه­ها، تجهیزات انتقال داده مثل فکس و یا حتی موبایل است (ابوطالبی، 1398).

 


[1] . Bureau of Economic Analysis