رفتارهاي کناره گیري، اشاره به مجموعه اي از رفتارهاي کارکنان دارد، به گونه اي که آنها بر سر کارشان حاضر میشوند اما، تصمیم گرفته اند مشارکت کمتري داشته باشند. کارکنانی که به سازمانشان متعهد نیستند، با رفتارهاي کناره گیري در تعامل میباشند. این کارکنان، رفتارهایی براي اجتناب از موقعیت کار انجام میدهند، رفتارهایی که در نهایت ممکن است منجر به ترك سازمان شوند. مطالعات قبلی نشان میدهند که کارکنان احساس میکنند به دلیل استرس و نارضایتی، مدتی به یک استراحت و دوري از شغلشان نیاز دارند. انتظار میرود رفتارهاي کنارهگیري به شکل محدودهي وسیعی از رفتارهاي مضر و نامناسب در کار ظاهر شوند. رفتارهاي کناره گیري موجب کاهش اثربخشی سازمان میشوند. کارکنان با چنین رفتارها و نگرشهایی، به صورت مستقیم و غیرمستقیم تمایل به کاهش تلاششان در کار دارند(تیان و همکاران[1]، 2021).
بررسی ابعاد رفتار کناره گیري امر مهمی میباشد که سهم قابل توجهی در ادراك فرایند کناره گیري دارد. کناره گیری به دوشکل نمایان میشود: روانی(غفلت) و جسمی(خروج). کناره گیری جسمی اعمالی است که فرار و رهایی جسمی را از محیط کار چه برای مدت کوتاه و یا مدت طولانی فراهم می آورد و به اشکال گوناگون بروز میکند که شامل تاخیر کردن، استراحتهای طولانی، غیبت و استعفا میباشد.تاخیر نشاندهنده دیر آمدن به محل کار (یا ترك زود هنگام کار) است(ابراهیم پور،1392). در مطالعات اخیر، علاوه بر دیرحاضر شدن در محل کار، تاخیر را شامل حالتی میدانند که کارکنان با اینکه به موقع در محل کار حاضر میشوند، تمایل دارند زمان کمتري را در اداره صرف کنند به عنوان مثال زودتر از زمان مقرر از اداره خارج میشوند. استراحتهای طولانی شامل نهار طولانیتر از حد معمول، صرف نوشیدنی و قهوه طولانی و مانند آنها میباشد که گریز فیزیکی از کار را شامل میشود. غیبت هنگامی اتفاق میافتد که کارکنان در زمانی که انتظار میرود، در محل کارشان حضور پیدا نکنند. البته، افراد به دلایل مختلفی شامل بیماري و مشکلات خانوادگی در خانه میمانند. اغلب یک الگوي منظمی براي غیبت وجود دارد. به عنوان مثال، کارکنان بیشتر تمایل به غیبت روزهاي آخر هفته یا اوایل هفته دارند. غیبت کارکنان به شکلهاي مختلف، نظیر عدم حضور فیزیکی و یا حضور بدون برنامه و از روي عدم رضایت یا از سر اجبار، به عنوان یک واکنش منفی رفتاري، نه تنها انگیزه، روحیه، رضایت و کارایی افراد بلکه بهره وري و اثربخشی سازمان را به خطر میاندازد. رفتارهایی مانند غیبت و ترك خدمت که نمونه هایی از رفتار کنارهگیري میباشند، بازتاب رفتارهاي غیرقابل مشاهدهاي مانند عدم رضایت شغلی و کاهش تعهد سازمانی هستند. افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی منجر به کاهش غیبت کارکنان میشود. در نهایت، شدیدترین شکل کنارهگیري فیزیکی، خروج یعنی ترك داوطلبانه سازمان است. استرسهاي طولانی و مداوم منجر به ترك خدمت خواهد شد. در کنار دیگر شکلهاي کناره گیري، کارکنان دلایل مختلفی براي ترك سازمان میتوانند داشته باشند. رایجترین این دلایل، دستیابی به پول بیشتر یا فرصت شغلی بهتر، عدم رضایت از سرپرستی، عدم انطباق با شرایط کاري یا ساعات کار، عوامل خانوادگی و حفظ سلامت است(حسن زاده و همکاران،1393).
کناره گیری روانی فعالیتی است که موجب فرار فکری از محیط کار می شود. بعد روانی رفتار کناره گیرانه شامل خیال پردازی، پرسهزنی اینترنتی، تظاهر به کار، گپهای غیرکاری و شغل دوم است. خیال پردازی هنگامی است که به نظر میرسد کارمند مشغول به کار است، اما حواسش با موضوعات مختلف پرت است و به هر چیزی غیر از کارش فکر میکند، در این صورت کارمند به خیال پردازی مشغول است. پرسهزنی اینترنتی میتواند بهعنوان گشت اینترنتی که مربوط به وظایف و عملکرد کاری کارمند نیست، تعریف شود. مراوده یا همان گپ غیرکاری به آن بخش از گفتگو میان اعضای سازمان اطلاق میشود که نامربوط به کار و حتی محیط کاری است(سانگ و همکاران[2]، 2020).
[1] Tian & et al
[2] Song & et al
