برای همۀ ما زندگی پر از حوادثی است كه در اثر رویارویی با آنها اثرات و پریشانی‌های روان شناختی نمایان می شوند (پارک و فلکمن[1]، 1997). در دنیای امروز كه شکست ها چالش‌های سخت، قسمت جدایی ناپذیر زندگی هر شخصی شده بر انسان لازم است كه برای ادامۀ بقایش واكنش خاص و مناسبی را در برابر این آسیب‌ها از خود نشان دهد تا بتواند زندگی شیرین و همواره در مسیر رشد و تکامل را داشته باشد (نوذرپور، 1402).

همین تجربه‌های آسیب‌زا می‌تواند به قوی شدن شخص و حتی جامعه كمک كند (شاكسپیر-فینچ و لوری بک[2]، 2014). یک حادثۀ آسیب زا تنها باعث به وجودآمدن ابعاد منفی مانند افسردگی، استرس و اضطراب در زندگی شخص نمی‌شود بلکه همین حادثه می‌تواند ارمغان رشد و پیشرفت نیز باشد و تحول مثبتی كه پیش از این برای شخص میسر نبود را ایجاد نماید (نوذرپور، 1402).

رشد پس از آسیب توسط تدسچی و كالهون[3] در سال 1996 مطرح شد و منظور از آن تغییرات روانشناختی مثبتی است كه فرد پس از تجربه یک موقعیت پرچالش و دشوار به دست می‌آورد (حیدرزاده و همکاران، 1394). به زبان دیگر وقتی فرد دچار سانحه و آسیبی شد پس از طی كردن مراحل و فرایند رشد و پس از گذشت مدت زمان مناسب به عملکردی بالاتر از عملکرد پیش از آسیب خود دست می‌یابد (كارتنسن و فردریکسن[4]، 1998؛ تدسچی و کالهون، 2004).

این رشد همان درک یا تجربه ذهنی است كه فرد درگیر و دار آسیب دیدن بر اثر آن دچار تغییرات مثبتی می‌شود (نوذرپور، 1402). تدسچی وكالهون معتقدند وقتی آسیبی وارد می‌شود فرد دچار نوعی دگرگونی در تجزیه و تحلیل و تعابیرش از نوع آسیب می شود و وقتی فرد بتواند آسیب را از زاویۀ دیگر بررسی كند و در جهان‌بینی‌اش تغییر ایجاد كند، رشد اتفاق می‌افتد (كالهون و تدسچی، 2014).

 با تحقیقات صورت گرفته مشخص شد پس از وقوع یک حادثۀ آسیب زا مانند سوگواری، بلایای طبیعی، جنگ، رویدادهای استرس‌زا یا سایر تهدیدكننده‌های زندگی علاوه بر واكنش‌های منفی طبیعی، فرد می‌تواند تغییرات به وجودآمده را درک كند و پاسخ های مثبت را نیز بروز دهد و در جهت رشد پس از این آسیب برآید (راموس و لیل[5]، 2013).

نکته قابل توجه اینکه بسته به نوع مقابلۀ فرد با واقعیتی كه بعد از آسیب برایش رخ می‌دهد این رشد می‌تواند گسترش یابد و تنها با آسیب دیدن فرد، رشد برقرار نمی‌شود. تدسچی و كالهون (2004) اظهار داشتند رشد در نتیجۀ رویارویی با آسیب اتفاق نمی‌افتد بلکه در ادامۀ روند مبارزه فرد با آسیب و به میزان تجربه و ادراک فرد از این آسیب رخ می‌دهد. یعنی فرد با آسیبی كه دید طرحواره و شناخت‌هایش را بازسازی می‌كند و با ایجاد طرحواره‌های جدید به میزان رشد خود كمک می‌كند به همین خاطر فرایند رشد پس از آسیب را یک فرایند ذهنی می‌نامند (نوذرپور، 1402).

[1] Park & Folkman

[2] Shakespeare-Finch & Lurie-Beck

[3] Tedeschi & Calhoun

[4] Carstensen & Fredrickson

[5] Ramos & Leal

2-1- تعالی پس از آسیب.. 1

1-1-2- مفهوم تعالی پس از آسیب.. 1

2-1-2- تاثیر معنایابی زندگی بر تعالی پس از آسیب.. 3

3-1-2- حوزه‌های تعالی پس از آسیب.. 3

4-1-2- نظریه‌های تعالی پس از آسیب.. 5

5-1-2- تسهیل کننده‌های تعالی پس از آسیب.. 8

6-1-2- سبک‌های مقابله‌ای در تعالی پس از آسیب.. 9

7-1-2- تعالی پس از آسیب یا توهم مثبت و فایده‌های آن. 10

7-2- پیشینه تحقیق. 11

1-7-2- پیشینه داخلی.. 11

2-7-2- پیشینه خارجی.. 13

منابع…………………  16

انوریان، احترام السادات؛ احمدی، عاطفه؛ بابایی، آرزو و ناظریه، عاطفه. (1402). پیش‌بینی رشد پس از آسیب براساس بهزیستی معنوی و اجتماعی در زنان آسیب دیده از روابط فرازناشویی. خانواده درمانی کاربردی، 4(5)، 409-422.

بحرانی، فاطمه؛ بلند، حسن و صیادی، علی. (1398). ارائه مدل رشد پس از ترومای ناشی از طلاق در زنان مطلقه. مجله مطالعات ناتوانی، 9(127).

جواهری، عباس؛ اسماعیلی، اکرم و وکیلی، مطهره. (1400). ارتباط بین رشد پس از سانحه و معنای زندگی با نقش واسطه ای بهزیستی معنوی در بیماران بهبودیافته از کرونا. رویش روان شناسی،۱۰(۱۱)، 87-98.

حیدرزاده، مهدی؛ رسولی، مریم؛ محمدی شاه‌بلاغی، فرحناز؛ علوی مجد،  حمید؛ میرزایی، حمیدرضا و طهماسبی، مامک. (1394). روان سنجی نسخه فارسی رشد پس از سانحه در بیماران مبتلا به سرطان. پایش، 14(4)، 467-473.

عباس‌پور گلسفیدی، مریم و خالقی پور، شهناز. (1403). مدل یابی علّی استرس پس از سانحه بر اساس رشد پس از آسیب و احساس انسجام با نقش میانجی احساس تنهایی در زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی از سوی شوهر. پژوهش‌های نوین روانشناختی، 19(76)، 84-96.

فتحی، لادن؛ موتابی، فرشته؛ بوالهری، جعفر و کاظم زاده، مهرداد. (1391). مدیریت استرس: راهنمای آموزش کارگاهی. تهران: انتشارات دانژه.

موسوی، زهرا؛ گودرزی، محمدعلی و تقوی، محمدرضا. (1398). پیش بینی رشد پس از آسیب بر اساس شکرگزاری و حمایت اجتماعی ادراک شده در زنان مبتلا به سرطان خون. نشریه روان شناسی سلامت، 8(30)، 39-53.

نجفی‌زاده، عاطفه؛ خدابخش پیرکلانی، روشنک و فرح بیجاری، اعظم. (1400). رنج تعالی بخش یا رشد پس از آسیب: مطالعه تطبیقی امکان رشد پس از طلاق در اسلام و روان‌شناسی مثبت گرا. نشریه پژوهشنامه ادیان، 15(1)، 216-239.

نوذرپور، فاطمه. (1402). اثربخشی درمان مبتنی برپذیرش وتعهد بررشد پس ازآسیب طلاق در زنان مطلقه شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی اسلامی مثبت‌گرا، دانشگاه معارف، قرآن و عترت.

نیک‌منش، زهرا؛ میرعبداللهی، نسرین و امام هادی، محمدعلی. (1392). پیش بینی رشد پس از آسیب بر اساس معنویت و حمایت‌های اجتماعی در افراد مبتلا به سرطان سینه. فصلنامۀ بیماری‌های پستان ایران، 6(2)، 36-42.

Almas, H. S., & Nabilah, V. A. (2021). Islamic Review of Posttraumatic Growth (PTG) in Adolescent Women with Dating Violence Experience. Muwazah, 221-238.

Bardeen, J. and Fergus, T. (2016). The interactive effect of cognitive fusion and experiential avoidance on anxiety, depression, stress and posttraumatic stress symptoms, Journal of Contextual Behavioral Science, 5(1): 1-6.

Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (2014). The foundations of posttraumatic growth: An expanded framework. In Handbook of posttraumatic growth (pp. 3-23). Routledge.

Khalifeh, F., Salame, A., & Ghazeeri, G. (2024). Infertility and Psychological Well‐Being: The Interplay of Post‐Traumatic Growth and Affective Personality Types in Infertile Lebanese Muslim Women. Mental Illness, 2024(1), 9572632.

Lindstrom, C. M., Cann, A., Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (2013). The relationship of core belief challenge, rumination, disclosure, and sociocultural elements to posttraumatic growth. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 5(1), 50.

Ramos, C., & Leal, I. P. (2013). Posttraumatic growth in the aftermath of trauma: A literature review about related factors and application contexts. Psychology, Community & Health, 2, 43-54.

Shakespeare-Finch, J., & Lurie-Beck, J. (2014). A meta-analytic clarification of the relationship between posttraumatic growth and symptoms of posttraumatic distress disorder. Journal of anxiety disorders, 28(2), 223-229.

Shakespeare-Finch, J., & Lurie-Beck, J. (2018). A meta-analytic clarification of the relationship between posttraumatic growth and symptoms of posttraumatic stress disorder. Journal of Anxiety, Stress, & Coping, 31(4), 402-417.

Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). Posttraumatic Growth Inventory. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455‑471

Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of traumatic stress, 9, 455-471.

Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). " Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence". Psychological inquiry, 15(1), 1-18.

Waseem, S., Hayat, A., Kousar, T., Tahir, W. A., & Iqbal, M. N. (2025). ILLUMINATING THE PATH OF RECOVERY: SPIRITUAL TRANSCENDENCE, MEANING IN LIFE, AND POST-TRAUMATIC GROWTH IN BURN SURVIVORS. Contemporary Journal of Social Science Review, 3(3), 2441-2454.

Yuliyanti, Y., & Shodiq, S. F. (2024). The Impact of Religious Practices on the Resilience and Post-Traumatic Growth of Adolescents. Buletin Konseling Inovatif, 4(3), 182-189.

Zahra, R., Zainab, R. A., Qamar, Z., Rehman, A., Niazi, S., & Yousaf, A. (2024). Religiosity as a predictor of post-traumatic growth and psychological distress among heart patients: Mediating role of perceived social support. Pakistan Heart Journal, 57(1), 23-28.

Zoellner, T., & Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology—A critical review and introduction of a two component model. Clinical psychology review, 26(5), 626-653.