در روانشناسی اصطلاحی به نام پریشانی روانی وجود دارد. پریشانی روانی حالتی از رنج عاطفی است که با علائم افسردگی و اضطراب مشخص می­شود. دو عامل یا بعد پریشانی روانی وجود دارد که عبارتند از اضطراب و افسردگی. اضطراب شامل عصبی بودن، ناتوانی در آرام شدن، بی­قراری و ناتوانی در ثابت ماندن است. افسردگی با حالتی از خستگی، ناامیدی، بی­ارزشی، بی­لذتی مشخص می­شود و افراد احساس می­کنند هر کاری که انجام می­دهند نیاز به تلاش زیادی دارد (پریرا[1] و همکاران، 2019). دو عامل وجود دارد که بر پریشانی روانی تأثیر می­گذارد: عوامل درون فردی و موقعیتی عوامل درون فردی بر سطح پریشانی فرد تأثیر می­گذارد، جایی که این عوامل درون فردی شامل ویژگی­های شخصیتی است که در آن ویژگی­های شخصیتی مربوط به تمایلات عاطفی فردی وجود دارد، در حالی که عوامل موقعیتی علل پریشانی هستند که معمولاً تحت تأثیر یک رویداد یا موقعیتی هستند که می­تواند برای آنها خطرناک باشد. رفاه فردی این بسته به فرد و موقعیت تأثیرات متفاوتی دارد. این عوامل موقعیتی را می­توان به سه بخش دیگر تقسیم کرد، یعنی عوامل فیزیولوژیکی، شناختی و اجتماعی، عامل فیزیولوژیکی شامل پاسخ پریشانی نشان داده شده توسط افراد است که تحت تأثیر چندین بخش از مغز است. عامل شناختی که شامل باورها و انتظارات فردی است می­تواند تأثیر روانی و فیزیولوژیکی عوامل استرس زای محیطی را تعیین کند. در نهایت، عامل اجتماعی عاملی است که بیشترین پتانسیل ایجاد ناراحتی را دارد که شامل موانعی در روابط اجتماعی افراد مانند سوگواری، بیکاری و بسیاری موارد دیگر می­شود (آزاهرا[2]، 2017).

پریشانی روانشناختی به عنوان شاخصی از سلامت روان در جمعیت عمومی محسوب می شود که یک اصطلاح کلی برای توصیف حالت ناراحتی و رنج هیجانی است که با نشانه های افسردگی(مانند از دست دادن علاقه، غم و ناامیدی) و اضطراب (مانند بیقراری و احساس تنش) تعریف می­شود (فلسیا[3] و همکاران،2023 ). پژوهشگران بر این باورند که افسردگی و اضطراب بخشی از سازه کلی پریشانی روانشناختی است (استوار[4] و همکاران، 2022). براساس پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی[5] اختلال های اضطرابی و افسردگی شایع ترین اختلال های روان شناختی هستند و یکی از علل اصلی مشکلات جدی سلامت روان به شمار می روند (انجمن روانپزشکی آمریکا[6]، 2023).

[1] Pereira

[2] Azzahra

[3] Flesia

[4] Ostovar

[5] The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM -5)

[6] American Psychiatric Association (APA)

2-1-4- پریشانی روان‌شناختی.. 1

2-1-5- عوامل مؤثر بر پریشانی روانشناختی.. 5

2-1-5-1- حمایت اجتماعی، تنهایی و سایر عوامل محیطی اجتماعی.. 5

2-1-5-2- عوامل دیگر. 6

2-1-6- پریشانی روانشناختی: افسردگی، اضطراب و استرس... 7

2-2- پیشینه تحقیق. 9

2-2-1- پیشینه داخلی.. 9

2-2-2- پیشینه خارجی.. 11

منابع. 13

• قاسمی، میترا؛ حاتمی، محمد؛ مرادی، علیرضا؛ حسنی، جعفر. (1399). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری چهره به چهره و آنلاین بر تبعیت درمانی در افراد مبتلا به پرخوری عصبی. پژوهش های سلامت محور،۶ (۲)، ۱۶۹-۱۸۳.
• نریمانی، محمد؛ قاسمی‌نژاد، محمدعلی (1393). نقش عوامل روانشناختی در پیش‌بینی اختلال پرخوری. فصلنامه پژوهش های روانشناسی بالینی و مشاوره، 3 (86)، 110-117.

• Alwerthan, T. A., swanson, D. P., Rogge, R. D. (2018). It’s better to give than to receive: psychological need satisfaction mediating links between wasta and individuals’ psychological distress. International journal of psychology, 53 (1).

• Amagasa S, Fukushima N, Kikuchi H, Oka K, Takamiya T, Odagiri Y, et al. Types of social participation and psychological distress in Japanese older adults: a five-year cohort study. PLoS One. 2017;12(4):e0175392.

• Ayn Beygi, A., Soleimanian, A., & Jajarmi, M. (2020). The Comparison of the effectiveness of acceptance and commitment therapy and existentialism therapy on increasing psychological capital in the elderly. Aging Psychology, 6(2), 165-178. [Persian].

• Berg SS, Rosenau PS, Prichard JR. Sleep quality mediates the relationship between traumatic events, psychological distress, and suicidality in college undergraduates. J AmColl Health. (2020) 1-4. doi: 10.1080/07448481.2020.1826493
• Burnette JL, Knouse LE, Vavra DT, O’Boyle E, Brooks MA. Growth mindsets and psychological distress: a meta-analysis. Clin Psychol Rev. (2020) 77:101816. doi: 10.1016/j.cpr.2020.101816
• Cherry, K. M., Hoeven, E. V., Patterson, T. S., & Lumley, M. N. (2021). Defining and measuring “psychological flexibility”: A narrative scoping review of diverse flexibility and rigidity constructs and perspectives. Clinical Psychology Review, 84, 101973. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2021.101973
• Erdogan Yüce G, Döner A, Muz G. Psychological distress and its association with unmet needs and symptom burden in outpatient cancer patients: a cross-sectional study. Semin Oncol Nurs. (2021)37:151214. doi: 10.1016/j.soncn.2021.151214
• Eronen, M. I., & Bringmann, L. F. (2021). The theory crisis in psychology: How to move forward. Perspectives on Psychological Science(epub ahead of print), 1-10.

• Flesia, L., Adeeb, M., Waseem, A., Helmy, M., & Monaro, M. (2023). Psychological Distress Related to the COVID -19 Pandemic: The Protective Role of Hope. European journal of investigation in health, psychology and education , 13(1), 67 –80. https://doi.org/10.3390/ejihpe13010005.
• Golestanifar, S., & Dasht Bozorgi, Z. (2020). The Effectiveness of acceptance and commitment based therapy on depression, psychological health and life expectancy of the elderly with nonclinical depression. Aging Psychology, 6(3), 191- 203. [Persian].

• Groen, R. N., Ryan, O., Wigman, J. T. W., Riese, H., Penninx, B. W. J. H., Giltay, E. J., . . . Hartman, C. A. (2020). Comorbidity between depression and anxiety: assessing the role of bridge mental states in dynamic psychological networks. BMC Medicine, 18(1), 308. https://doi.org/1.1186/s12916-020-01738-z.

• Higuchi Y, Fujiwara M, Nakaya N, Fujimori M, Yamada Y, Wada R, et al. Trends in smoking rates among individuals with serious psychological distress: analysis of data from a Japanese national survey, 2007-2016. Psychiatry Res. 2020;291:113225. https://doi.org/10.1016/j.psychres.202 0.113225.

• Ho, S., Cook, K. V., Chen, Z. J., Kurniati, N. M. T., Suwartono, C., Widyarini, N., Wong, P. T. P., & Cowden, R. G. (2022). Suffering, psychological distress, and well -being in Indonesia: A prospective cohort study. Stress and health: journal of the International Society for the Investigation of Stress , 38(5), 879 –890. https://doi.org/10.1002/smi.3139.

• Hyland P, Shevlin M, Cloitre M, Karatzias T, Vallieres F, McGinty G, et al. Quality not quantity: loneliness subtypes, psychological trauma, and mental health in the US adult population. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2019; 54(9):1089–99 https://doi.org/10.1007/s00127-018-1597-8.

• Jamieson D, Beaudequin DA, McLoughlin LT, Parker MJ, Lagopoulos J, Hermens DF. Associations between sleep quality and psychological distress in early adolescence. J Child Adolesc Ment Health. (2020) 32:77–86. doi: 10.2989/17280583.2020.1811288

• Lacey RE, McMunn A, Webb E. Informal caregiving patterns and trajectories of psychological distress in the UK household longitudinal study. Psychol Med. 2018;49:1652–60.

• Li Y, Cong X, Chen S, Li Y. Relationships of coping styles and psychological distress among patients with insomnia disorder. BMC Psychiatry. (2021) 21:255. doi: 10.1186/s12888-021-03254-7

• Lin, C. Y., Cheung, P., Imani, V., Griffiths, M. D., & Pakpour, A. H. (2022). The Mediating Effects of Eating Disorder, Food Addiction, and Insomnia in the Association between Psychological Distress and Being Overweight among Iranian Adolescents. Nutrients, 12(5), 1371. https://doi.org/10.3390/nu12051371

• Maridal HK, Bjørgaas HM, Hagen K, Jonsbu E, Mahat P, Malakar S, et al. Psychological distress among caregivers of children with neurodevelopmental disorders in Nepal. Int J Environ Res Public Health. (2021) 18:2460. doi: 10.3390/ijerph18052460
• Motamedi H, Samavi A, Fallahchai R. Effectiveness of group-based acceptance and commitment therapy vs group-based cognitive-behavioral therapy in the psychological hardiness of single mothers. Journal of Research & Health. 2020; 10(6):393-402. [DOI:10.32598/JRH.10.6.1602.2]
• Ong, C. W., Barney, J. L., Barrett, T. S., Lee, E. B., Levin, M. E., & Twohig, M. P. (2019). The role of psychological inflexibility and self-compassion in acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 7-16.
• Ong, C. W., Barney, J. L., Barrett, T. S., Lee, E. B., Levin, M. E., & Twohig, M. P. (2019). The role of psychological inflexibility and self-compassion in acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 7-16.

• Ostovar, S., Modarresi Chahardehi, A., Mohd Hashim, I. H., Othman, A., Kruk, J., & Griffiths, M. D. (2022). Prevalence of psychological distress among cancer patients in Southeast Asian countries: A systematic review. European journal of cancer care , 31(6), e13669. https://doi.org/10.1111/ecc.13669.

• Pereira, C.A. Oliveira, A. Bártolo, S. Monteiro, P. Vagos, & J. Jardim. Reliability and factor structure of the 10-item kessler psychological distress scale (k10) among portuguese adults. Ciência & Saúde Coletiva, 24(3), (2019), pp. 729-736. doi:10.1590/1413-81232018243.06322017
• Plys, E., Jacobs, M. L., Allen, R. S., & Arch, J. J. (2022). Psychological flexibility in older adulthood: A scoping review. Aging & Mental Health, 1–13. https://doi.org/10.1080/ 13607863.2022.2036948

• Reiter, K., Ventura, J., Lovell, D., Augustine, D., Barragan, M., Blair, T., Chesnut, K., Dashtgard, P., Gonzalez, G., Pifer, N., & Strong, J. (2020). Psychological Distress in Solitary Confinement: Symptoms, Severity, and Prevalence in the United States, 2017 -2018. American journal of public health , 110(S1), S56 – S62. https://doi.org/10.2105/AJPH.2019.305375.

• Skillgate E, Isacson Hjortzberg M, Strömwall P, Hallqvist J, Onell C, Holm LW, et al. Non-Preferred work and the incidence of spinal pain and psychological distress-a prospective cohort study. Int J Environ Res Public Health. (2021) 18:10051. doi: 10.3390/ijerph181910051
• Wynne B, McHugh L, Gao W, Keegan D, Byrne K, Rowan C, et al. Acceptance and commitment therapy reduces psychological stress in patients with inflammatory bowel diseases. Gastroenterology. 2019; 156(4):935-45.e1. [DOI:10.1053/j.gastro.2018.11.030] [PMID]

• Yang, G., & Wu, W. (2018). The relationship between the psychological capital and mental health of maritime college students. China Journal of Health Psychology, 26(8), 1263–1268. https://doi.org/10.13342/j.cnki.cjhp.2018.08.038