مفهوم استراتژی از سال 1960 در مطالعه‌های کسب‌وکار به کار برده شده و باوجود پذیرش گسترده آن، هنوز مفهومی مبهم و خاص در مدیریت است. استراتژی به عنوان سنگ بنای تمام اقداماتی است که یک شرکت ممکن است پیشنهاد کند. اجرای استراتژی­ها امکان توسعه مزیت رقابتی و همچنین بسیاری از مزایای دیگر را برای شرکت فراهم می­کند. تدوین استراتژی­ها با تمرکز بلندمدت، پایه­ای را برای همه عناصری که برنامه­ریزی استراتژیک را تشکیل می­دهند، فراهم می­کند (بریتو و زاپاتا[1]، 2020).

تعریف مفهوم استراتژی از یک پژوهشگر به پژوهشگر دیگر متفاوت است، اما جوهرة بسیاری از تعاریف، مفهوم استراتژی چنین بیان شده است: طرحی در راستای رسیدن به اهداف بلندمدت سازمان که منابع سازمان را با تغییرات محیطی هماهنگ می‌سازد (چن و کئونگ[2]، 2019).

چندلر (1962) استراتژی را این­گونه تعریف می­کند: استراتژی عبارت است از یک طرح واحد، همه جانبه و تلفیقی که نقاط قوت و ضعف سازمان­ را با فرصت­ها و تهدیدات محیطی مربوط ساخته و دستیابی به اهداف اصلی سازمان را میسر می­سازد. استراتژی کسب­وکار به عنوان رسانه­ای تعریف می­شود که مسیر و اهداف بلندمدت شرکت را تعیین می­کند و مشخص می­کند که چگونه شرکت منابع مورد نیاز برای برآوردن نیازهای بازار و ذینفعان را به دست خواهد آورد (بیلی[3]، 2018). مهم­ترین استراتژی­ها باید در کسب­وکارهای استراتژیک­محور وجود داشته باشد که هدف آن موفقیت در بازارهای فردی است و باید با اهداف استراتژی شرکت مرتبط باشد. بنابراین اولین گام توسعه استراتژی در شرکت­های استراتژیک­محور در تجزیه و تحلیل بازار رقابتی با گردآوری اطلاعات لازم در مورد رقبا در بازار است و افراد باید در سطح بالایی از شایستگی باشند تا نیازهای مشتریان را به بهترین نحو ممکن برآورده سازند (عبدالواضع[4] و همکاران، 2020).

استراتژی الگوی تصمیم­هایی است که در سازمان اخذ می­شود و فعالیت­ها و نتایج را شکل می­دهد. استراتژی­ها راهبردهای خوب ابزار رقابتی و راهبردهای نامناسب ضعف­های عمده سازمان محسوب می­شوند. استراتژی مجموعه­ای از اهداف اصلی و سیاست­ها و برنامه­­های کلی به­منظور نیل به این اهداف است، به­گونه­ای که قادر به تبیین این موضوعات باشد که در چه کسب­وکار و چه نوع سازمانی فعالیت می­کنیم و یا می­خواهیم فعالیت کنیم. استراتژی یک برنامه واحد، همه جانبه و تلفیقی است که محاسن یا نقاط قوت اصلی سازمان را با عوامل و تغییرات محیط مربوط می­سازد و به نحوی طراحی می­شود که با اجرای صحیح آن از دستیابی به اهداف اصلی سازمان اطمینان حاصل شود (اوبیدات[5]، 2016).

[1] . Brito & Zapata

[2] . Chen & Keung

[3] . Baily

[4] . Abdulwase

[5] . Obeidat

2-1-5- انعطاف‌پذیری استراتژیک... 3

2-1-5-1- مفهوم استراتژی.. 3

2-1-5-2- مفهوم‌سازی انعطاف‌پذیری استراتژیک... 4

2-1-5-3- ابعاد انعطاف‌پذیری استراتژیک... 9

2-1-5-3-1- انعطاف‌پذیری در هماهنگی.. 9

2-1-5-3-2- انعطاف‌پذیری در منابع. 10

2-3- پیشینه پژوهش... 11

2-3-1- پیشینه داخلی.. 11

2-3-2- پیشینه خارجی.. 13

منابع   16

• ابراهیمی، ابوالفضل (1399). نقش رهبری متوازن و انعطاف پذیری استراتژیک در تقویت نوآوری مدل کسب و کار. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران غرب.
• صفری، مرتضی (1399). تاثیر ظرفیت جذب بالقوه و قابلیت‌های دانش بر نوآوری مدل کسب و کار با نقش میانجی ظرفیت جذب درک‌شده و انعطاف‌پذیری استراتژیک. پایان نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی غزالی، گروه مدیریت.
• طیبی ابوالحسنی، امیرحسین؛ دانشوردیلمی، محمدرضا؛ اسدی خانقاه، شیرین (1399). تأثیر ظرفیت جذب دانش بر نوآوری استراتژیک باتوجه به نقش تعدیل­گری رقابت­پذیری و انعطاف­پذیری استراتژیک. مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 42، صفحات 189 الی 212.
• شکوهی, آزاده و عباس غفاری، ۱۳۹۴، تاًثیر یادگیری سازمان و انعطاف پذیری استراتژیک بر نوآوری، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی، ساری، شرکت علمی پژوهشی و مشاوره ای آینده ساز ، دانشگاه پیام نور نکا.
• الماسی، سمانه؛ عیدی، حسین؛ عباسی، همایون؛ زردشتیان، شیرین (1398). بررسی تأثیر انعطاف­پذیری استراتژیک بر کارآفرینی سازمانی با نقش میانجی یادگیری سازمانی (مورد مطالعه ادارات ورزش و جوانان غرب کشور). دوره 6، شماره 22، صفحات 101 الی 116.
• یزدان پناه، علی (1392). بررسی رابطه انعطاف­پذیری های چندگانه و عملکرد سازمانها در فرآیند برنامه­ریزی راهبردی. دهمین کنفرانس بین­المللی مدیریت استراتژیک، تهران. آذر1392.

• Brito, A. E. P., & Zapata, M. I. B. (2020). Strategic Planning as an Important Factor in Business Management. Business, Management and Economics Research ISSN(e): 2412-1770, ISSN(p): 2413-855X Vol. 6, Issue. 8, pp: 99-106, 2020.
• Obeidat, B.Y. (2016) The Effect of Strategic Orientation on Organizational Performance: The Mediating Role of Innovation. Int. J. Communications, Network and System Sciences, 9, 478-505.
• Bailey C. (2018). Strategic human resource management. USA: Oxford University Press; 2018.
• Abdulwase, R., Ahmed, F., Nasr, F., Abdullah, Abdulwase, Asma Alyousofi, Shuangsheng Yan. (2020). The role of business strategy to create a competitive advantage in the organization.

• Micevski, M., Dewsnap, B., Cadogan, J.W., Kadic-Maglajlic, S. and Boso, N. (2019), “Sales intrafunctional flexibility: its relationship to performance and moderating effects on role stressors”, Journal of Business Research, Vol. 104, pp. 552-562, doi: 10.1016/j.jbusres.2018.12.021.
• Brozovic, D. (2018), “Strategic flexibility: a review of the literature”, International Journal of Management Reviews, Vol. 20 No. 1, pp. 3-31, doi: 10.1111/ijmr.12111.
• Herhausen, D., Morgan, R.E., Brozovi_c, D. and Volberda, H.W. (2021), “Re-Examining strategic flexibility: a meta-analysis of its antecedents, consequences and contingencies”, British Journal of Management, Vol. 32 No. 2, pp. 435-455, doi: 10.1111/1467-8551.12413.

• Josephson,W.B.; Johnson, L.J.; Mariadoss, J.B. Strategic marketing ambidexterity: Antecedents and financial consequences. J. Acad. Mark. Sci. 2016, 44, 539–554. [CrossRef]
• Haarhaus, T.; Liening, A. Building Dynamic Capabilities to Cope with Environmental Uncertainty: The Role of Strategic Foresight. Technol. Forecast. Soc. Chang. 2020, 155, 120033. [CrossRef]
• Van de Wetering, R. Achieving Digital-Driven Patient Agility in the Era of Big Data. In Proceedings of the 20th IFIP Conference e-Business, e-Services, and e-Society, I3E2021, Galway, Ireland, 1–3 September 2021.
• Tamjid, H.; Rakhshani, J. Strategic Flexibility and Organizational Ambidexterity: The Mediating Role of Critical Thinking. Eur. J. Stud. Manag. Bus. 2022, 24, 53–61. [CrossRef]
• Wang, Y.; Cao, Y.; Xi, N.; Chen, H. High-Performance Work System, Strategic Flexibility, and Organizational Performance—The Moderating Role of Social Networks. Front. Psychol. 2021, 12, 670132. [CrossRef] [PubMed]
• Yousuf, A.; Lorestani, V.Z.; Oláh, J.; Felföldi, J. Does Uncertainty Moderate the Relationship between Strategic Flexibility and Companies’ Performance? Evidence from Small and Medium Pharmaceutical Companies in Iran. Sustainability 2021, 13, 9157. [CrossRef]

• Chan, A.T.L., Ngai, E.W.T. and Moon, K.K.L. (2017), “The effects of strategic and manufacturing flexibilities and supply chain agility on firm performance in the fashion industry”, European Journal of Operational Research, Vol. 259 No. 2, pp. 486-499, doi: 10.1016/j.ejor.2016.11.006.
• Herhausen, D., Morgan, R.E., Brozovi_c, D. and Volberda, H.W. (2021), “Re-Examining strategic flexibility: a meta-analysis of its antecedents, consequences and contingencies”, British Journal of Management, Vol. 32 No. 2, pp. 435-455, doi: 10.1111/1467-8551.12413.
• Kamasak, R., James, S.R. and Yavuz, M. (2019), “The interplay of corporate social responsibility and corporate political activity in emerging markets: the role of strategic flexibility in non – market strategies”, Business Ethics: A European Review, Vol. 28 No. 3, pp. 305-320, doi: 10.1111/ beer.12223.
• Li, Y., Li, P.P., Wang, H. and Ma, Y. (2017), “How do resource structuring and strategic flexibility interact to shape radical innovation?”, Journal of Product Innovation Management, Vol. 34 No. 4, pp. 471-491, doi: 10.1111/jpim.12389.
• Liao, S., Liu, Z., Fu, L. and Ye, P. (2019), “Investigate the role of distributed leadership and strategic flexibility in fostering business model innovation”, Chinese Management Studies, Vol. 13 No. 1, pp. 93-112, doi: 10.1108/CMS-02-2018-0420.
• Chen, W., Jin, R. and Xie, Y. (2022), “Strategic flexibility or persistence? Examining the survival path of export enterprises under COVID-19”, Chinese Management Studies, Vol. 17 No. 21692194000, pp. 320-342, doi: 10.1108/CMS-07-2021-0313.
• Yawson, R. (2020), “Strategic flexibility analysis of HRD research and practice post COVID-19 pandemic”, Human Resource Development International, Vol. 23 No. 4, pp. 406-417, doi: 10.1080/
• 13678868.2020.1779169.
• Miroshnychenko, I., Strobl, A., Matzler, K. and De Massis, A. (2021), “Absorptive capacity, strategic flexibility, and business model innovation: empirical evidence from Italian SMEs”, Journal of Business Research, Vol. 130, pp. 670-682, doi: 10.1016/j.jbusres.2020.02.015.
• Vihari, N.S. (2019), “Effects of business model innovation on corporate sustainability : intervening role of organisational learning and strategic flexibility”, International Journal of Innovation and Learning, Vol. 26 No. 2, pp. 131-154, doi: 10.1504/ijil.2019.10022105.
• Yang, L. and Gan, C. (2021), “Cooperative goals and dynamic capability : the mediating role of strategic fl exibility and the moderating role of human resource fl exibility”, Journal of Business and Industrial Marketing, Vol. 5, pp. 782-795, doi: 10.1108/JBIM-11-2019-0495.
• Brinckmann, J., Villanueva, J., Grichnik, D. and Singh, L. (2019), “Sources of strategic flexibility in new ventures : an analysis of the role of resource leveraging practices”, Strategic Entrepreneurship Journal, Vol. 13 No. 2, pp. 154-178, doi: 10.1002/sej.1313.
• Frare, A.B. and Beuren, I.M. (2021), “Fostering individual creativity in startups: comprehensive performance measurement systems, role clarity and strategic flexibility”, European Business Review, Vol. 33 No. 6, pp. 869-891, doi: 10.1108/EBR-11-2020-0262.
• Bashir, M. and Verma, R. (2019), “Internal factors and consequences of business model innovation”, Management Decision, Vol. 57 No. 1, pp. 262-290, doi: 10.1108/MD-11-2016-0784.
• Jiao, J., Liu, C.G., Xu, Y. and Hao, Z. (2021), “Effects of strategic flexibility and organizational slack on the relationship between green operational practices adoption and firm performance”, Corporate Social Responsibility and Environmental Management, Vol. 29, pp. 1-17, doi: 10.1002/csr.2220.
• Alamro, A.S., Awwad, A.S. and Anouze, A.L.M. (2018), “The integrated impact of new product and market flexibilities on operational performance: the case of the Jordanian manufacturing sector”, Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 29 No. 7, pp. 1163-1187, doi: 10. 1108/JMTM-01-2017-0001.
• Hagen, B., Zucchella, A. and Ghauri, P.N. (2019), “From fragile to agile: marketing as a key driver of entrepreneurial internationalization”, International Marketing Review, Vol. 36 No. 2, pp. 260-288, doi: 10.1108/imr-01-2018-0023.
• Bamel, U.K. and Bamel, N. (2018), “Organizational resources, KM process capability and strategic flexibility: a dynamic resource-capability perspective”, Journal of Knowledge Management, Vol. 22 No. 7, pp. 1555-1572, doi: 10.1108/JKM-10-2017-0460.
• Liao, S., Liu, Z., Fu, L. and Ye, P. (2019), “Investigate the role of distributed leadership and strategic flexibility in fostering business model innovation”, Chinese Management Studies, Vol. 13 No. 1, pp. 93-112, doi: 10.1108/CMS-02-2018-0420.
• Singh, D., Oberoi, J.S. and Ahuja, I.S. (2015), “A conceptual framework for achieving flexibility at strategic level in large-and medium-scale Indian manufacturing organizations”, in Asian Business and Management Practices: Trends and Global Considerations, IGI Global, pp. 174-189.
• Nowak, R. (2022), “Foundations of strategic flexibility: focus on cognitive diversity and structural empowerment”, Management Research Review, Vol. 45 No. 2, pp. 217-235, doi: 10.1108/MRR-02- 2021-0130.
• Nyl_en, D. and Holmstr€om, J. (2015), “Digital innovation strategy: a framework for diagnosing and improving digital product and service innovation”, Business Horizons, Vol. 58 No. 1, pp. 57-67, doi: 10.1016/j.bushor.2014.09.001
• Miroshnychenko, I., Strobl, A., Matzler, K. and De Massis, A. (2021), “Absorptive capacity, strategic flexibility, and business model innovation: empirical evidence from Italian SMEs”, Journal of Business Research, Vol. 130, pp. 670-682, doi: 10.1016/j.jbusres.2020.02.015.
• Matalam€aki, M.J. and Joensuu-Salo, S. (2022), “Digitalization and strategic flexibility – a recipe for business growth”, Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol. 29 No. 3, pp. 380-401, doi: 10.1108/JSBED-10-2020-0384.
• Micevski, M., Dewsnap, B., Cadogan, J.W., Kadic-Maglajlic, S. and Boso, N. (2019), “Sales intrafunctional flexibility: its relationship to performance and moderating effects on role stressors”, Journal of Business Research, Vol. 104, pp. 552-562, doi: 10.1016/j.jbusres.2018.12.021.
• Brozovic, D. (2018), “Strategic flexibility: a review of the literature”, International Journal of Management Reviews, Vol. 20 No. 1, pp. 3-31, doi: 10.1111/ijmr.12111.

• Arshad, D., Zakaria, N., Abdul-kadir, K., & Ahmad, N., (2018). Linking between flexibility and SMEs performance: does improvisation matter?, Paper Presented at the 2nd International Conference on Technology, Innovation, Society and Science-toBusiness (ICTIS),
• Xiu, L., Liang, X., Chen, Z., & Xu, W. (2017). Strategic flexibility, innovative HR practices, and firm performance: A moderated mediation model. Personnel Review., 46(7), 1335–1357.
• Wadstrom, P. (2019). Aligning corporate and business strategy: managing the balance. Journal of Business Strategy., 40(3), 44–52.
• Brozovic, D. (2016). Strategic flexibility: a review of the literature. International Journal of Management Reviews, 20(1), 1–29.
• Pinheiro, L.; Lages, L.F.; Silva, G.M.; Dias, A.L.; Preto, M.T. Effects of absorptive capacity and innovation spillover on manufacturing flexibility. Int. J. Product. Perform. Manag. 2022, 71, 1786–1809. [CrossRef]
• Clauss, T.; Kraus, S.; Kallinger, F.L.; Bican, P.M.; Brem, A.; Kaile, N. Organizational ambidexterity and competitive advantage: The role of strategic agility in the exploration-exploitation paradox. J. Innov. Knowl. 2020, 6, 203–213. [CrossRef]
• Kortmann, S. The mediating role of strategic orientations on the relationship between ambidexterity: Oriented decisions and innovative ambidexterity. J. Product. Innov. Manag. 2014, 32, 666–684. [CrossRef]
• Jiang, F.;Wang, D.;Wei, Z. How Yin-Yang cognition affects organizational ambidexterity: The mediating role of strategic flexibility. Asia Pac. J. Manag. 2021, 39, 1187–1214. [CrossRef]
• Pinheiro, L.; Lages, L.F.; Silva, G.M.; Dias, A.L.; Preto, M.T. Effects of absorptive capacity and innovation spillover on manufacturing flexibility. Int. J. Product. Perform. Manag. 2022, 71, 1786–1809. [CrossRef]
• Gerulaitiene, N.; Pundziene, A.; Vaiciukynaite, E. The hidden role of owners’ spouses in family firm innovativeness: A dynamic managerial capabilities perspective. Balt. J. Manag. 2020, 15, 707–726. [CrossRef]
• Wang, Y.; Cao, Y.; Xi, N.; Chen, H. High-Performance Work System, Strategic Flexibility, and Organizational Performance—The Moderating Role of Social Networks. Front. Psychol. 2021, 12, 670132. [CrossRef] [PubMed]
• Katou, A.A.; Kafetzopoulos, D.; Vayona, A. Investigating the serially mediating mechanisms of organizational ambidexterity and the circular economy in the relationship between ambidextrous leadership and sustainability performance. Sustainability 2023, 15, 7937. [CrossRef]
• Kafetzopoulos, P.; Psomas, E. Investigating the factors that influence the ambidexterity of agricultural companies. Int. J. Sustain. Agric. Manag. Inform. 2023, in press.
•  Wei, Z.L., Zhao, J. and Zhang, C.L. (2014), “Organizational ambidexterity, market orientation, and firm performance”, Journal of Engineering and Technology Management, Vol. 33, pp. 134-153.

• Yang, D., Wei, Z., Shi, H., & Zhao, J. (2020). Market orientation, strategic flexibility and business model innovation. Journal of Business & Industrial Marketing.
• Huang, H.C., Lai, M.C., Lin, L.H. and Chen, C.T. (2013), “Overcoming organizational inertia to strengthen business model innovation”, Journal of Organizational Change Management, Vol. 26 No. 6, pp. 977-1002.

• AlTaweel, I.R.; Al-Hawary, S.I. The Mediating Role of Innovation Capability on the Relationship between Strategic Agility and Organizational Performance. Sustainability 2021, 13, 7564.

• Clauss, T., Abebe, M., Tangpong, C., & Hock, M. (2019). Strategic agility, business model innovation, and firm performance: an empirical investigation. IEEE transactions on engineering management.1-18.
• Liao, S., Liu, Z., Fu, L., & Ye, P. (2019). Investigate the role of distributed leadership and strategic flexibility in fostering business model innovation. Chinese Management Studies.

• Ludviga, I., Kalvina, A. (2023). Organizational Agility During Crisis: Do Employees’ Perceptions of Public Sector Organizations’ Strategic Agility Foster Employees’ Work Engagement and Well-being?. Employee Responsibilities and Rights Journal.