یکی از مواردی که در تعیین سلامت یا بیماری انسان، مهم‌ترین نقش و جایگاه را دارد، استرس است که با زندگی بشر امروز عجین شده است. پژوهشگران مختلف به شناسایی و معرفی منابع متعدد استرس اقدام کرده‌اند. عوامل تنش زا می‌توانند بیرونی یا درونی باشند. ویژگی‌های مشاغل موجود در جوامع پیچیده، گسترش نقش‌های متعدد و چندگانه اجتماعی از ویژگی‌های اختصاصی زندگی صنعتی است که همه ما را به نوعی تحت سیطره خود قرار داده و بالقوه سلامت و حتی بقای نوع بشر را زیر سوال برده است. اما آنچه در این بین می‌تواند مایه خوش بینی و امیدواری باشد، «شیوه‌های مقابله با استرس» است که به عنوان متغیری میانجی می‌تواند پیامدهای استرس را تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به مفهوم مقابله در فرهنگ لغات علم روانشناسی، دیگر تغییرات و رویدادهای زندگی به خودی خود پیش بینی کننده احتمال بیماری‌ها نخواهد بود و در این زمینه فقط به عنوان شرط لازم عمل خواهند کرد، زیرا در کنار تمام منابع و عوامل تنش زا، سطحی از استرس که هر شخص تجربه می‌کند، به میزان زیادی توانایی مقابله، نحوه ادراک و قضاوت وی به این عوامل بستگی دارد (خدایاری فرد و پرند، 1390).

برخورد با استرس در واقع تلاش و كوششي است كه هريك از ما براي كاهش و يا تعديل استرس انجام مي‌دهیم. مفهوم مقابله براي اولين بار در سال 1996 توسط لازاروس معرفي شد. او معتقد بود كه استرس شامل سه مرحله مي شود، ابتدا ارزيابي اوليه مي باشد كه مشاهده يك خطر است. مرحله دوم شامل ارزيابي ثانويه مي شود كه جستجوي يك پاسخ در ذهن است. مرحله سوم به كارگيري آن پاسخ يا به عبارتي مقابله نظر مي باشد. افراد براي مقابله با استرس از راهبردهاي مقابله‌اي مختلفي استفاده مي كنند. انتخاب راهبردهاي مقابله‌اي مناسب در برابر فشارهاي رواني مي تواند از تاثير فشارها بر سلامت روان كاسته و در نتيجه به سازگاري هرچه بيشتر فرد منجر شود.

فشارهاي زندگي به تنهايي نمي توانند وضعيت سلامت رواني افراد را تبيين كند و لازم است متغيرهايي مانند مهارت هاي مقابله اي، شبكه حمايت اجتماعي و جنبه هاي شناختي مانند سبك تفكر را نيز در نظر گرفت. در رابطه با راهبردهاي مقابله اي پژوهش‌هاي متعددي انجام گرفته است؛ در يك پژوهش داده شده كه افراد اقدام كننده به خودكشي ارزيابي بالاتري از ميزان فشار رواني ناشي از استرس هاي زندگي داشته اند و كمتر شيوه مقابله متمركز بر حل مسئله را به كار برده اند.

سبک های مقابله به عنوان یکی از عوامل مهم میانجی بین استرس و سلامت روان در نظر گرفته می شود (وانگ، 1993؛ کارور و همکاران، 1993). این مؤلفه در عین حال یکی از مؤلفه هایی است که به طور گسترده‌ای در زمینه سلامت روان مورد بررسی قرار گرفته است (پاسکار، 2003). تمرکز پژوهش‌های انجام گرفته بر روی سبک های مقابله با استرس بر مشخص نمودن اشکال مؤثر و کارامد این سبک ها در برخورد با استرس می باشد (سامر فیلد و مک کار، 2000). درباره سبک های مقابله با استرس تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است (لازاروس، 1984؛ به نقل از ولرات، 2003). تأکید همه این محققان، روی این موضوع است که واکنش به استرس در افراد مختلف متفاوت است و همیشه این واکنش ها به کاهش استرس نمی‌انجامد. همه آنها برای برخورد با استرس مراحل خاصی را در نظر می گیرند. لازاروس توالی زیر را در ارتباط با مقابله با استرس ارائه می کند:

الف. دریافت تهدید (درک تهدید)

ب. ارزیابی توانایی برخورد با تهدید

ج. بکارگیری شیوه ای برای برخورد با این تهدید (کوشش شناختی و رفتاری)

2-1- مهارت مقابله. 4

2-1-1- راهبردهای مقابله. 6

2-1-2- راهبردهای مقابله‌ای سازش یافته و سازش نایافته. 8

2-1-3- عوامل موثر بر انتخاب سبک‌های مقابله. 9

2-1-4- سبک‌های مقابله و نقش آن در بروز بیماری‌ها 9

4-2- پیشینه پژوهش... 10

1-4-2- پیشینه داخلی.. 10

2-4-2- پیشینه خارجی.. 11

منابع. 13

ایل‌بیگی، رضا؛ الهی مجد، لیلا؛ قاسمپور، عبدالله (1397). «نقش سبک‌های مقابله‌ای و تنظیم هیجان در پیش‌بینی رضایت از زندگی، فصلنامه روان‌شناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، دروة 2، شمارة 3، 1‑8.

جعفری یزنی، مریم (1400). تعيين نقش واسطه‌ای تنظیم هیجانی در رابطه بین توجه آگاهی و مهارتهای مقابله‌ای روان شناختی در ورزشکاران. پایان نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی علامه فیض کاشانی.

جعفری، عیسی، غضنفریان، فریبا، علی اکبری، مهناز، و کمرزرین، حمید (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر تنظیم هیجانی در نوجوانان بزهکار. دست آوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روان شناسی), 24(1), 97-110.

جوزن، آذر، فردین، محمدعلی، و ثناگوی محرر، غلامرضا (1400). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر ترجیح رفتارهای مقابله‌ای دانش‌آموزان بهبود یافته پاندمیک کرونا (COVID-19). سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت, 5(2), 250-257.

رضایی، نورمحمد، بجانی، حسین، و بهمن، پروین (1401). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر پرخاشگری, خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی نوجوانان. آموزش در علوم انتظامی, 10(38), 43-74.

زینالی، شیرین، و رستمی، حسین. (1399). اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر مهارتهای مقابله‌ای مادران و علائم اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای کودکان خانواده‌های نظامی. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، 8(2)، 118-128.

عیار، پریمهر، موسوی، سیدکاظم، و سیدالشهدایی، مهناز (1400). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر فشار مراقبتی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران, 9(3), 235-245.

محمود علیلو مجید، خانجانی زینب، بیات احمد (1395). مقایسه راهبردهای مقابله‌ای و تنظیم هیجان دانش‌آموزان دارای نشانه‌های اختلال‌های هیجانی مرتبط با اضطراب با گروه بهنجار. فصلنامه سلامت روان کودک. ۳ (۱): ۴۱-۵۱

نوری سعید، اعظم، قربان شیرودی، شهره، و سالاری، ارسلان (1399). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر استرس ادراک شده و مهارت‌های مقابله‌ای پس از انفارکتوس میوکارد در بیماران. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان, 29(115), 2-13.

Folkman S, Moskowitz JT. Coping: pitfalls and promise. Annu Rev Psychol. 2004;55:745-74.

Gori A, Topino E, Di Fabio A (2020) The protective role of life satisfaction, coping strategies and defense mechanisms on perceived stress due to COVID-19 emergency: A chained mediation

Kato T. Frequently Used Coping Scales: A Meta-Analysis. Stress Health. 2015 Oct;31(4):315-23.

Li, J. B., Delvecchio, E., Lis, A., Nie, Y. G., and Di Riso, D. (2016). Positive coping as mediator between self-control and life satisfaction: evidence from two Chinese samples. Pers. Individ. Differ. 97, 130–133. doi: 10.1016/j.paid.2016.03.042

Mehdi Solhi, Ali Derakhshan & Büşra Ünsal (2023) Associations between EFL students’ L2 grit, boredom coping strategies, and emotion regulation strategies: a structural equation modeling approach, Journal of Multilingual and Multicultural Development, DOI: 10.1080/01434632.2023.2175834

Milas, G., Martinović Klarić, I., Malnar, A., Saftić, V., Šupe-Domić, D., & Slavich, G. M. (2021). The impact of stress and coping strategies on life satisfaction in a national sample of adolescents: A structural equation modelling approach. Stress and health: journal of the International Society for the Investigation of Stress, 37(5), 1026–1034. https://doi.org/10.1002/smi.3050

Shpakou, A., Naumau, I. A., Krestyaninova, T. Y., Znatnova, A. V., Lollini, S. V., Surkov, S., & Kuzniatsou, A. (2022). Physical activity, life satisfaction, stress perception and coping strategies of university students in Belarus during the COVID-19 pandemic. International journal of environmental research and public health, 19(14), 8629.

Szcześniak, M., Kroplewski, Z., & Szałachowski, R. (2020). The mediating effect of coping strategies on religious/spiritual struggles and life satisfaction. Religions, 11(4), 195.

Zhou, Y., Li, D., Li, X., Wang, Y., Zhao, L. (2017). Big five personality and adolescent Internet addiction: The mediating role of coping style. Addictive Behaviors, 64, pp 42-48. Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27543833/