مدیریت منابع انسانی سبز، استفاده از استراتژی­های مدیریت منابع انسانی برای افزایش و توسعه استفاده پایدار از دارایی­های یک سازمان برای دستیابی به اهداف پایداری محیطی می­باشد (امجد[1] و همکاران، 2021). اصطلاح مدیریت منابع انسانی سبز بیش­تر برای توصیف نگرانی­های افراد و مدیران اجرایی در توسعه رویکردها و شیوه­ها به سمت برنامه­ریزی زیست­محیطی سازمانی بکار گرفته می­شود (شفایی[2] و همکاران، 2020). اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز یک روش عملی برای توسعه سرمایه انسانی به سازمان‌ها ارائه می‌دهد که می‌تواند عملکرد زیست‌محیطی و توسعه پایدار شرکت را افزایش دهد (جارامیلو[3] و همکاران، 2018؛ وونگ[4] و همکاران، 2018). مدیریت منابع انسانی سبز به جنبه‌های زیست‌محیطی مدیریت منابع انسانی اشاره دارد (فام[5] و همکاران، 2020) و به عنوان آن دسته از فعالیت‌های مدیریت منابع انسانی تعریف می‌شود که نتایج زیست‌محیطی مثبتی را رقم می‌زنند. اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز را می‌توان در سه فعالیت اصلی شامل؛ توسعه توانایی‌های سبز کارکنان، ایجاد انگیزه سبز در کارکنان و ایجاد فرصت‌های سبز تقسیم‌بندی کرد. رابطه بین اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز و عملکرد پایدار در مطالعات متعددی مورد بررسی قرار گرفته است (از جمله رنوویک[6] و همکاران، 2013؛ جابور و دی سوسا جابور[7]، 2016). این مطالعات نشان می‌دهند که اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز به دلیل توسعه فعالیت‌هایی مانند كاهش ضایعات، تأثیر مثبتی بر عملکرد پایداری شرکت دارند. به طور کلی در این مطالعات، استدلال می‌شود که اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز می‌تواند رفتار سبز کارکنان را بهبود بخشند تا داوطلبانه در راستای افزایش عملکرد پایداری شرکت اقدام کنند (کیم[8] و همکاران، 2014؛ فام[9] و همکاران، 2019).

در دهه 1990، مطالعات و تحقیقات در حوزه سبزسازی سازمان­ها به­عنوان روش علمی جدید پدیدار شد. می­توان گفت عبارت سبز در مباحث بازاریابی اکولوژیک ریشه دارد. در حوزه مباحث مدیریت سبز، اقدامات مدیریت منابع انسانی تحت­عنوان مدیریت منابع انسانی سبز به­وجود آمده است (آرولراجاه[10] و همکاران، 2015).

[1] . Amjad

[2] . Shafaee

[3]. Jaramillo

[4]. Wong

[5] . Pham

[6] . Renwick

[7]. Jabbour & de Sousa Jabbour

[8]. Kim

[9]. Pham

[10] . Arulraja

2-1-1- فعالیت‌های مدیریت منابع انسانی سبز. 3

2-1-1-1- مدیریت و ارزیابی عملکرد سبز. 7

2-1-1-2- توسعه و آموزش سبز. 8

2-1-1-3- پاداش و جبران خدمات سبز. 12

2-2- پیشینه پژوهش... 14

2-2-1- پیشینه داخلی.. 14

2-2-2- پیشینه خارجی.. 17

منابع   21

• اسداللهی دهکردی، الهه؛ قربان­پور، احمد؛ احمدی، حیدر (1399). تحلیل اثر مؤلفه­های مدیریت منابع انسانی سبز و اقدامات محیط­زیست­گرایانه سازمان بر عملکرد پایدار صنایع پایین دستی پتروشیمی.
• آیباغی اصفهانی، سعید؛ حسنی، علی اکبر؛ حسینی نیا، سیدرضا. (1397). مدیریت منابع انسانی سبز: الگویی برای پایداری در سازمان‌های ورزشی (مورد مطالعه: اداره کل ورزش و جوانان استان خراسان شمالی). نشریه مدیریت منابع انسانی در ورزش، 5(2): 309-328.
• آیباغی اصفهانی، سعید؛ حسنی، علی اکبر؛ حسینی نیا، سیدرضا؛ (1397)، مدیریت منابع انسانی سبز: الگویی برای پایداری در سازمان‌های ورزشی (مورد مطالعه: اداره کل ورزش و جوانان استان خراسان شمالی)، نشریه مدیریت منابع انسانی در ورزش، 5(2): 309-328.

• تدبیری، سیروس؛ قاسمی، اصغر (1393). رابطه خصوصیات فردی، سبک مدیریت و سیستم پاداش با بهره­وری منابع انسانی.

• توکلی، عبدالله؛ هاشمی، علیرضا؛ ثابت، عباس؛ رازقی، سعید (1397). ارائه مدل ساختاری مدیریت منابع انسانی سبز برمبنای نظام­های مدیریت منابع انسانی. فصلنامه پزژوهش­های مدیریت منابع انسانی، سال دهن، شماره 1.
• ثابت، عباس؛ عزیزی، میثم؛ (1399)، ارزیابی تاثیر استراتژی‌های منابع انسانی در ایجاد و توسعه مدیریت منابع انسانی سبز، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(31): 67-85.
• ثابت، عباس؛ عزیزی، میثم؛ (1399)، ارزیابی تاثیر استراتژی‌های منابع انسانی در ایجاد و توسعه مدیریت منابع انسانی سبز، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(31): 67-85.
• رجب پور، ابراهیم؛ (1399)، مدیریت منابع انسانی سبز و رفتار سازگار با محیط زیست کارکنان، با تاکید بر نقش سرمایه اجتماعی، مدیریت سرمایه اجتماعی، 7(3): 345-371.
• رستگار، عباسعلی؛ سبک رو، مهدی؛ ملکی مین باش رزگاه، مرتضی؛ باقری قره بلاغ، هوشمند. (1398). تاثیر مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست‌محیطی کارکنان هتل. مطالعات اجتماعی گردشگری، 7(14): 127-148.
• رضایی، بابک؛ زرگر، محمد؛ همتیان، هادی. (1399). بررسی تاثیر ابعاد مدیریت منابع انسانی سبز بر توسعه سازمانی پایدار. آموزش علوم دریایی، 20: 93-108.
• صیدی عقیل آبادی، فاطمه؛ نوری، احمد؛ صیدی عقیل آبادی، علی؛ صیدی عقیل آبادی، زهرا؛ (1398)، بررسی تاثیر مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست‌محیطی و رفتار دوستانه با محیط زیست کارکنان، بیست و هفتمین کنفرانس سالانه بین‌المللی انجمن مهندسان مکانیک ایران، تهران.
• فرخی، مجتبی؛ نصراصفهانی، علی؛ صفری، علی (1396). ارائه چهارچوب مدیریت منابع انسانی سبز در صنعت فولاد. پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، 9 (4)، صفحات 153 الی 179.
• فکور ثقیه، امیر محمد؛ پژند بیرجندی، پیمان. (1399). بررسی تاثیر عوامل اثرگذار بر پذیرش مدیریت منابع انسانی سبز با نقش میانجی گرایانه نظام های مدیریت منابع انسانی (مورد مطالعه: شرکت داروسازی ثامن مشهد)، هفدهمین کنفرانس بین المللی مدیریت، تهران.
• محمدی، حمیدرضا؛ پورکیانی، مسعود؛ سلاجقه، سنجر؛ صیادی، سعید؛ ملایی، حمیدرضا (1399). طراحی الگو مدیریت منابع انسانی سبز با رویکرد توسعه پایدار سازمانی. سال 11، شماره 3.
• مرادی، مرتضی؛ زندی پاک، رابعه (1399). نقش فناوری خوشه­بندی صنایع در رفتار زیستی و توسعه پایدار با رویکرد مدیریت منابع انسانی سبز و نوگرایی سبز.
• میرسپاسی، ناصر (1394). مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار با نگرشی به روند جهانی شدن، اخلاق حرفه­ای و تمدن سازمانی. انتشارات کتابسرا، تهران.

• Domínguez-Falcón, C., Martín-Santana, J.D., Saá-Pérez, P.D., 2016. Human resources management and performance in the hotel industry: the role of the commitment and satisfaction of managers versus supervisors. Journal of Hospitality Management. 28, 490– 515.

• Malik, S, Y., Mughal, Y, H., Azam, T., Cao, Y., Wan, Z., Zhu, H., (2021), Corporate Social Responsibility, Green Human Resources Management, and Sustainable Performance: Is Organizational Citizenship Behavior towards Environment the Missing Link? Sustainability.

• Mariappanadar S (2019) Sustainable human resource management: strategies, Practices and Challenges. Macmillan International Higher Education

• Mousa, S. K., Othman, M. (2019). The impact of green human resource management practices on sustainable performance in healthcare organizations: a conceptual framework. Journal of cleaner production.

• Pavithradevi, V., & Sandhya, R. C. (2016). Green HR: Does Its Performance Match with the Value Perceived by the Employees? International Journal of Business & Management, 4(3): 321-343.
• Pham, N. T., Thanh, T., Tuckova, Z., Thuy, T. (2020). The role of green human resource management in driving hotel’s environmental performance: interaction and mediation analysis. Vol. 88.
• Pham, N. T., Tučková, Z., & Jabbour, C. J. C. (2019). Greening the hospitality industry: How do green human resource management practices influence organizational citizenship behavior in hotels. Tourism Management, in press, 72, 386–399. https://doi.org/10.1016/j. tourman.2018.12.008.
• Pham, N. T., Tučková, Z., & Jabbour, C. J. C. (2019). Greening the hospitality industry: How do green human resource management practices influence organizational citizenship behavior in hotels? Tourism Management, in press, 72, 386–399.
• Ren, S., Tang, G., & Jackson, S. E. (2018). Green human resource management research in emergence: A review and future directions. Asia Pacific Journal of Management, 35(3),769–803.
• Renwick, D. W. S., Redman, T., & Maguire, S. (2013). Green human resource management: A review and research agenda. International Journal of Management Reviews, 15(1), 1–14. https://doi.org/10.1111/ j.1468‐2370.2011.00328.x.
• Renwick, D. W. S., Redman, T., & Maguire, S. (2013). Green human resource management: A review and research agenda. International Journal of Management Reviews, 15(1), 1–14.
• Roscoe, S., Subramanian, N., Jabbour, C. J. C., Chong, T. (2019). Green human resource management and the enablers of green organizational culture: enhancing a firm’s environmental performance for sustainable development.
• Ruchismita, p, Shitij, R, Pallavi, S, & Vivek, Y. (2015). Green HR: Analysis of sustainable practices incorporated by IT firms in India. Journal of Management Research, 1: 12-17.
• Shafaei A, Nejati M, Yusoff YM (2020) Green human resource management. International Journal of Manpower © Emerald Publishing Limited 0143–7720
• Shafaei, A., Nejati, M., (2020), Green human resource management A two-study investigation of antecedents and outcomes, International Journal of Manpower 41(7); 1041-1060.
• Sharma R Gupta N (2015). Green HRM: an innovative approach to environmental sustainability. Proceeding of the twelfth AIMS international conference on management, 2–5.
• Sheehan, M., (2014). Human resource management and performance: Evidence from small and medium-sized firms. International Small Business Journal, 32(5), 545–570.
• Singh SK, Del Giudice M, Chierici R, Graziano D (2020) Green innovation and environmental performance: the role of green transformational leadership and green human resource management. Technol Forecast Soc Chang 150:119762.
• Siyambalapitiya, J., Zhang, X., Liu, X., 2018. Green human resource management: A proposed model in the context of Sri Lanka’s tourism industry. Journal of Cleaner Production, 201, 542-555.

• Tang, G., Chen, Y., Jiang, Y., Paille, P., Jia, J. (2018). Green human resource management practices: scale development and validity. Asia pacific journal of human resources, Vol. 56, No. 1, pp. 31-55.

• Tang, G., Chen, Y., Jiang, Y., Paillé, P., Jia, J., 2018. Green human resource management practices: scale development and validity. Asia Pacific Journal of Human Resources, 56(1), 31-55.

• Tulsi P, Yunho JI (2020) A conceptual approach to green human resource management and corporate environmental responsibility in the hospitality industry. J Asian Finance, Econ Bus (JAFEB) 7(1):195–2

• Zaid, AA., Jaaron, AAM., & Talib Bon, A. (2018). The impact of green human resource management and green supply chain management practices on sustainable performance: An empirical study, Journal of Cleaner Production.204: 965-979.

• Zaid.AA, ,Bon.A.T (2018). Green Human Resource Management, Green Supply Chain Management Practices and Sustainable Performance, Proceeding of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, Banduny, Indonesia.
• Zameer, H., Wang, Y., Yasmeen, H., & Mubarak, S. (2020). Green innovation as a mediator in the impact of business analytics and environmental orientation on green competitive advantage. Management Decision. IN PRESS.