قابلیت­های پویا را می­توان به­عنوان یک عامل کلیدی و مهم در رقابت­پذیری شرکت از طریق تشخیص و پیکربندی مجدد درنظر گرفت. مطالعات نشان داده­اند که قابلیت­های پویا بر شرکت مزیت رقابتی شرکت­ها تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی دارند (فریرا[1] و همکاران، 2020). قابلیت پویا از مفهوم مبتنی بر منابع سرچشمه می­گیرد و ویژگی­های یک منبع رقابتی را در چهار ویژگی ارزشمند، کمیاب، غیرقابل­تکرار و غیرقابل جایگزین توصیح می­دهد. قابلیت­های پویا به شرکت­های خاص تجاری مربوط می­شود که در شکل­دهی، شکل­دهی مجدد، پیکریبندی و پیکربندی مجدد دارایی­ها دخالت دارند و به فناوری­های متغیر و بازارها پاسخ می­دهند و تلاش آن­ها فرار از موقعیت سود صفر است. قابلیت­های پویا بر سرعت تغییر قابلیت­های عادی تسلط دارند و اگر سازمانی صلاحیت­های لازم یا منابع کافی در اختیار داشته باشد ولی فاقد قابلیت­های پویا باشد، از فرصت کوتاهی درجهت ساخت و بازگشت رقابتی برخوردار می­گردد و نمی­تواند بازگشت­های عالی را ادامه دهد. به­منظور تعیین ابعاد قابلیت­های پویا، دو رویکرد اصلی وجود دارد. برخی از پژوهشگران مانند تیس (2007)، قابلیت پویا را به ابعادی مانند هماهنگی، یکپارچه­سازی، یادگیری و بازآرایی تقسیم می­کند (جعفری­نیا و همکاران، 1398). برخلاف رویکرد مبتنی­بر منابع که از منابع و قابلیت­ها در یک بافت ایستا صحبت می­کند، چارچوب قابلیت­های پویا عناصر پویایی مثل یادگیری را معرف می­نماید. در این دیدگاه بیش­تر از تحلیل وضعیت فعلی شرکت، به بررسی سؤالاتی از قبیل چراها و در کجا پرداخته می­شود. قابلیت­های پویا زیرمجموعه­ منابعی است که به شرکت اجازه می­دهد فرایندها و محصولات جدیدی را ایجاد نماید. این دیدگاه الگوهایی از فعالیت­های عمومی را نشان می­دهد که سازمان به­واسطه آن­ها می­تواند منابع خود را دائماً تولید کرده و مورد ارزیابی قرار دهد و اثربخشی خود را در رویارویی با مقتضیات بازار افزایش داده و بهبود بخشد. معرفو­ترین فردی که به بررسی قابلیت­های پویا پرداخت، تیس بود. تیس (2007)، در مقاله خود بیان کرد که مزیت رقابتی چیزی بیش از برخورداری از دارائی­هایی است که تقلید آن­ها دشوار باشد بلکه مزیت رقابتی مستلزم برخورداری از قابلیت­های پویا می­باشد. وی قابلیت پویا را ظرفیت درک کردن و شکل دادن به فرصت­ها و تهدیدات، بهره­برداری از فرصت­ها و حفظ رقابت­پذیری از طریق افزایش، ترکیب، حفظ و در صورت لزوم بازپیکربندی دارائی­های مشهود و نامشهود درنظر گرفته است. شرکت­های بزرگ تمایل کمتری به انجام تعییرات تهاجمی و انقلابی یا به بیانی دیگر هیجانی دارند و همواره در تلاش هستند تا با تکرار روتین­های پیشین و کسب تجربه از یادگیری، تغییرات لازم را انجام دهند و به دلیل کسب گریزی تمایلی به آزمون و خطا ندارند (ما[2] و همکاران، 2015). تیس و همکاران (1997) به توسعه چهارچوب قابلیت­های پویا برمبنای دیدگاه منبع­محور پرداختند. به گفته آن­ها قابلیت­های پویا عبارتنداز: توانایی شرکت برای ادغام، ایجاد و شکل­دهی مجدد شایستگی­های درونی و بیرونی برای پاسخگویی به محیط­های سریعاً متغیر. وانگ و احمد (2007)، قابلیت­های پویا را جهت­گیری رفتاری سازمان برای ترکیب، پیکربندی مجدد، بازسازی و تولید مجدد منابع و قابلیت­های خود مهم­تر از همه ارتقاء و بازسازی قابلیت­های محوری آن در پاسخ به تغییرات محیط برای کسب و حفظ مزیت رقابتی تعریف نموده­اند. زهرا و همکاران (2006)، نیز قابلیت­های پویا را به­عنوان فرایندهایی برای پیکربندی مجدد منابع و امور روتین عملیاتی یک شرکت به­گونه­ای که تصمیم­گیرندگان اصلی آن به­درستی می­بینند و فرض می­دارند، تعریف می­کنند. پیکربندی مجدد هدف نهایی قابلیت­های پویا است. پیکربندی مجدد منابع، ادراک، یادگیری، ادغام و هماهنگی جزء قابلیت­های پویا هستند.

[1] . Ferreira

[2] . M

2-1-1- قابلیت‌های پویا 3

2-1-1-1- قابلیت اکتشافی و استخراجی.. 6

2-2- پیشینه پژوهش... 8

2-2-1- پیشینه داخلی.. 8

2-2-2- پیشینه خارجی.. 10

منابع. 13

• اکبری، محسن (1392). نقش قابلیت‌های پویا در خلق مزیت رقابتی. فصلنامه چشم انداز مدیریت بازرگانی، 12(16)، 107-122.
• توسلی، میترا؛ نصرالله­نیا، محمد (1400). عوامل مؤثر بر قابلیت­های بازاریابی و عملکرد شرکت­ها (مطالعه موردی: شرکت صنعتی دریایی صدرا).
• جعفری­نیا، سعید؛ نورعلی، محمدرضا؛ رزم­آور، توران (1398). بررسی تأثیر گرایش به کارآفرینی و قابلیت­های پویا، بر عملکرد شرکت با نقش میانجی گری دوسوتوانی. سال دوم، شماره 3.
• جعفری­نیا، سعید؛ نورعلی، محمدرضا؛ رزم­آور، توران (1398). بررسی تأثیر گرایش به کارآفرینی و قابلیت­های پویا بر عملکرد شرکت با نقش میانجی­گری دوسوتوانی. سال دوم، شماره 3.
• حسین­زاده شهری، معصومه و شاهینی، صاحبه (1397). تاثیر قابلیت پویا و قابلیت نوآوری بر مزیت رقابتی. کاوش­های مدیریت بازرگانی، 10(19)، 123-141.
• حسین­زاده شهری، معصومه؛ شاهینی، صاحبه (1397). تأثیر قابلیت پویا و قابلیت نوآوری بر مزیت رقابتی. نشریه علمی- پژوهشی کاوش­های مدیریت بازرگانی، سال دهم، شماره 19.

• رحیم­نیا، فریبرز؛ زمانیان، فرشاد (1395). بررسی نقش تعدیلگر تجربه مشتری در رابطه بین عوامل تأثیرگذار بر عملکرد برند.

• زراعتکار، سمیه و کاس آقائی، ندا (1399). تأثیر قابلیت سازمان بر عملکرد با نقش میانجی مزیت رقابتی در شرکت سهامی بیمه ایران‌شهر تهران. فصلنامه علمی توسعه مدیریت انسانی و پشتیبانی، 56، 127-154.
• کردنائیج، اسدالله؛ مشبکی، اصغر؛ ساسانی، محمدهادی، دلخواه، جلیل (1393). بررسی تأثیر قابلیت­های پویا بر عملکرد سازمانی با رویکرد کارت امتیازی متوازن. سال ششم، شماره 12.
• نکوئی­زاده، مریم؛ حسینی، محمود؛ قره­چه، منیژه؛ حاجی کریمی، عباسعلی (1393). مدل سازوکار اثرگذاری قابلیت­های پویا بر عملکرد شرکت. شماره 16.
• Chiarelli, A. (2020). The impact of dynamic capabilities and market orientation on firm performance: a case study of higher education consulting firms. Vol. 5.
• Efrat, K,Hughes, P, Nemkova, E, Souchon, A.L,Sy-changco, J. (2018). Leveraging of dynamic export capabilities for competitive advantage and performance consequence: Evidence from China, Journal of Business Research, 84, pp: 114-124.
• Fainshmidt, S., Pezeshkan, A., Lance Frazier, M., Nair, A., & Markowski, E. (2016). Dynamic capabilities and organizational performance: A meta-analytic evaluation and extension. Journal of Management Studies, 53(8), 1348–1380.
• Ferreira, J., & Coelho, A. (2020). Dynamic capabilities, innovation and branding capabilities and their impact on competitive advantage and SME's performance in Portugal: the moderating effects of entrepreneurial orientation. International Journal of Innovation Science. Vol. 12 No. 3, pp. 255-286.
• Ferreira, J., Cardim, S., Coelho, A. (2020). Dynamic capabilities and mediating effects of innovation on the competitive advantage and firm’s performance: the moderating role of organizational learning capability.
• Ferreira, J., Coelho, A., & Moutinho, L. (2020). Dynamic capabilities, creativity and innovation capability and their impact on competitive advantage and firm performance: The moderating role of entrepreneurial orientation. Technovation, 92, 102-131.

• Helfat, C., & Peteraf, M. (2009). "Understanding dynamic capabilities: progress along a developmental path". Strategic organization, 7 (1), 91.

• Kuo, S. Y., Lin, P. C., & Lu, C. S. (2017). The effects of dynamic capabilities, service capabilities, competitive advantage, and organizational performance in container shipping. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 95, 356-371.
• Ma, X., Zhou, Z., Fan, X. (2015). The process of dynamic capability emergence in technology start-ups an exploratory longitudinal study in China. Vol. 27, No. 6.
• Monteiro, A. P., Soares, A. M., Rua, O. L. (2019). Linking intangible resources and entrepreneurial orientation to export performance: the mediating effect of dynamic capabilities. Vol.4, pp. 179-187.
• Ramlee, A. (2017). Dynamic capabilities development: An examination of exporting small-to-medium enterprise (SMEs) in Malaysia, Doctoral thesis, Durham University.

• Rodrigo-Alarcón, J., García-Villaverde, P. M., Ruiz-Ortega, M. J., & Parra-Requena, G. (2018). From social capital to entrepreneurial orientation: The mediating role of dynamic capabilities. European Management Journal, 36(2), 195-209.

• Roseli, Adriana., Takahashi,Wünsch., Bulgacov, Sergio., Bitencourt, Claudia Cristina & Kaynak, Hale. (2017). "Innovation and dynamic capability of firm: Defininig and assessment model". Revista de Administração de Empresas.
• Rotjanakorn, A., Sadangharn, P., Na-Nan, K. (2020). Development of dynamic capabilities for automative industry performance under disruptive innovation.
• Seo, Y. W., Lee, Y. H. (2019). Effects of internal and external factors on business performance of start-ups in South Korea: the engine of new market dynamics, Vol. 11, pp. 1-12.

• Teece, D. J. (2007). "Explicating dynamic capabilities: the nature and micro foundations of (sustainable) enterprise performance". Strategic management journal, 28 (13), 1319-1350.
• Teixeira, E. G., Moura, G. L., Lopes, F. D. (2020). The influence of dynamic capabilities on startup growth.

• Vu, H. M. (2020). A review of dynamic capabilities, innovation capabilities, entrepreneurial capabilities and their consequences. Journal of Asia finance, economics and business Vol. 8.