صنعت بانکداری نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور و تأثیر بسزایی در حمایت از فعالیت­های اقتصادی دارند. درک نقش مهم بانک­ها در اقتصاد داخلی برای حفظ سلامت بانک­ها نیز حیاتی و ضروری است. برهم زدن سلامت بانک درنهایت عملکرد بانک را به­عنوان یک نهاد واسطه مختل می­کند. از طرفی دیگر نیز بانک­ها به­منظور تحریک رشد اقتصادی ملزم به عملکرد پایدار، کارآمد و قوی هستند. نظریه ساختار بازار می­تواند رقابت بانکی را به­خوبی توضیح دهد. ساختار بازار به عنوان وضعیتی از بازار تعریف می­شود که جنبه­هایی را هدایت می­کند که به­طور قابل­توجهی بر رفتار عوامل تجاری و عملکرد بازار تأثیر می­گذارد. این جنبه­ها شامل تعداد خریداران و فروشندگان، موانع ورود و خروج از بازارها، تنوع محصولات، سیستم­های توزیع و کنترل سهم بازار است. به­طور کلی دو نوع ساختار بازار وجود دارد؛ انحصاری و رقابت کامل. مطابق با مطالعات جوزرون و فتوورازی (2012)، بازارهایی که رقابت کامل دارند دارای ویژگی­هایی هستند که تعداد زیادی فروشنده و خریدار را شامل می­شود، در این رقابت محصولات معامله شده همگن هستند و فروشنده و خریدار از وضعیت بسیار آگاه می­باشند. درحالی­که بازار انحصاری دارای ویژگی­هایی است که تنها یک فروشنده را شامل می­شود و سازمان­های دیگر برای ورود به بازار با موانع متعددی مواجه هستند (واهیودی[1] و همکاران 2021).

بانک­ها از مهم­ترین موسسات مالی هستند که در انتقال وجوه از واحدهای دارای مازاد به واحدهای دارای کسری نقش منحصر­به­فردی دارند. در دهه گذشته به دلیل سیاست حمایت از کوچک­سازی دولت و اجرای خصوصی­سازی بانک­های دولتی در مقیاسی بزرگ و نیز تأسیس بانک­های خصوصی، صنعت بانکداری کشور تغییرات معناداری را در شرایط رقابتی­اش تجربه کرده است (بانیا و نیکولاس[2]، 2017). یک بانک زمانی رقابتی خواهد بود که توانایی تسلط بر مشتریان و بازار سرمایه، جذب مشتریان زیاد از طریق ارائه محصولات و خدمات باکیفیت، ایجاد مطلوبیت، ایجاد رضایت در مشتریان، داشتن شهرت در بازار و کسب سود کافی و حفظ آن را داشته باشد. کازارنکووا (2006)، رقابت بانکی را به­عنوان توانایی عملی و پتانسیل بانک برای ایجاد  و توسعه محصولات و خدمات با رقابت بالا در بازار برای ایجاد تصویر مثبت از یک بانک مدرن قابل اعتماد در پاسخگویی به خواسته­ها و نیازهای مشتریان تعریف نموده است (نگوین[3] و همکاران، 2018). گوردیتسا (2012)، براین باور است که رقابت­پذیری بانک­ها در شرایط مدرن با پساخگویی آن به نیازهای مشتریان و نرخ رشد مشتریان بانک تعیین می­گردد. بنابراین رقابت­پذیری بانک­ها را می­توان به عنوان توانایی ایجاد شده توسط خود بانک براساس فرصت­های مطلوب برای حفظ و توسعه مزیت­های ذاتی برای تثبیت و گسترش سهم بازار، افزایش سود برای دفع و غلبه بر نوسانات نامطلوب محیط کسب­وکار یا فشار نیروهای رقابتی درک کرد. رقابت­پذیری یک بانک، قدرت ذاتی خود بانک را در ارائه محصولات و خدمات برای رفع نیازهای مشتریان به بهترین نحو و حفظ و جذب مشتریان و گسترش سهم بازار برای افزایش سودآوری نشان می­دهد (توی و دونگ[4]، 2021).

[1] . Wahyudi

[2] . Banya & Nicholas

[3] . Nguyen

[4] . Thuy & Duong

2-1-1- رقابت در صنعت بانکداری.. 3

2-1-4- نظریه‌های رقابت‌پذیری در صنعت بانکداری.. 10

2-2- پیشینه پژوهش... 13

2-2-1- پیشینه داخلی.. 13

2-2-2- پیشینه خارجی.. 17

منابع. 21

• ابونوری،‌ عباسعلی؛ سجادی، سمیه¬السادات؛ محمدی، تیمور (1392). رابطه بین نرخ تورم و نرخ سود سپرده¬های بانکی در سیستم بانکداری ایران. فصلنامه سیاست¬های مالی و اقتصادی،‌ سال اول، شماره ۳، صفحات 23 الی 52.

• احمدی، الناز (1396). بررسی تاثیر رقابت در صنعت بانکداری بر رشد اقتصادی ایران. کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، دانشکده مدیریت و حسابداری.

• ارشدی، پیمان؛ جلیلی، محمد؛ و مردانی، فاطمه (1393). بررسی تاثیر تمرکز و سایر عوامل در صنعت بانکداری بر سودآوری بانک‌های دولتی، پول و اقتصاد، شماره 5: 175-202.
• ایماندوست، صادق؛ مفیدی، علی (1395). سنجش تأثیر شاخص رقابت­پذیری GCI بر رشد اقتصادی در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته برگزیده.
• حیدری، علی؛ سیدکلالی، نادر (1395). ارائه مدل مزیت رقابتی شرکت­های مشاوره مدیریت براساس نظریه قابلیت­های پویا. مدیریت بازرگانی، شماره 2.
• زروکی، شهریار؛ موتمنی، مانی؛ عیسی­زاده روشن، یوسف (1395). تحلیل حاشیه سود بانک­های تجاری ایران با تأکید بر رقابت­پذیری و ریسک اعتباری. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 13، شماره 4.
• شاهچرا، مهشید، کشیشیان، لیان (1393). اثرات هم­زمان تمرکز بانکی و سیاست پولی بر کانال وام‌دهی بانک‌ها در نظام بانکداری ایران. پژوهش‌های پولی- بانکی. 7(19). 50-27.
• صحت، سعید؛ دهقانان، حامد؛ جلالی، محسن (1395). شناسایی و اولت­بندی عوامل مدیریتی مؤثر بر موفقیت بانک­های توسعه­ای در ایران (مطالعه موردی بانک توسعه تعاون). فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، سال 24، شماره 80.
• طباطبایی جعفری، فائزه؛ یزدانی، ناصر؛ قاضی­زاده، مصطفی (1398). بررسی تأثیر ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک بر رقابت­پذیری بانک­ها (مطالعه موردی بانک­های اقتصاد نوین، پاسارگاد، تجارت و ملت). فصلنامه مدیریت کسب و کار، شماره 42.
• فرهنگ، امیرعلی؛ اثنی عشری، ابوالقاسم و ابوالحسنی، اصغر (1395). درآمد غیربهره­ای، ریسک و سودآوری در صنعت بانکداری، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال 10، شماره 3، ص. 47-70.
• قدس­الهی، احمد؛ تندنویس، فرید (1397). ارزیابی نقش مؤلفه­های رقابتی بانکداری الکترونیکی در صنعت بانکداری ایران. شماره 9.
• کیاکجوری، حکیمه؛ نسیمی، محمدعلی؛ تقی پوریان، محمدجواد؛ قنبرزاده، قیدر (1399). ارائه مدل مزیت­های رقابتی کسب­وکار گردشگری سلامت در پساکرونا با به­کارگیری تکنیک فراترکیب. سال سوم، شماره 4.
• مشکدانیان، فاطمه؛ حسین­زاده شهری، معصومه؛ مقدس بیات، مریم؛ بابائی زکلیکی، محمدعلی (1397). تبیین الگوی هوشمند رفتار رقابتی در صنعت بانکداری ایران. چشم­انداز مدیریت بازرگانی، سال هفدهم، شماره 34، صفحات 13 الی 30.
• موسوی، نجم­الدین، وحدتی، حجت؛ جعفری، سلیمان (1397). بررسی تأثیر کیفیت خدمات سنتی و الکترونیک بر رقابت­پذیری در نظام بانکداری (مورد مطالعه مشتریان شعب بانک صادرات شهر خرم­آباد). سال دهم، شماره 19.

• نظریان، رافیک؛ فرهادی­پور، محمدرضا؛ فرجی، علی‌ (1392). تأثیر رقابت در صنعت بانکداری بر اثربخشی انتقال آثار سیاست پولی از طریق کانال وام­دهی بانک. فصلنامه روند، سال بیستم، شماره­های 61 و 62، صفحات 43 الی 74.

• Banya, R, M; and Biekpe, N. (2017)," Bank competition and economic growth: empirical evidence from selected frontier African countries ", Journal of Economic Studies, Vol. 44 Iss 2 pp.
• Banya, Roland Mwesigwa; and Biekpe, Nicholas, (2017)," Bank competition and economic growth: empirical evidence from selected frontier African countries ", Journal of Economic Studies, Vol. 44 Iss 2 pp.
• Cheng, J. & Subramanian, N. & Gunasekaran,A. & Yu, J. & Ning, K.(2014). Customer satisfaction and competitiveness in the Chinese E-retailing: Structural equation modeling (SEM) approach to identify the role of quality factors. Expert Systems with Applications.pp.69-80.
• Ebrahimi Salari. T, Barzegar. N. (2013). Survey the Status of Iran’s Business With an Emphasis on Global Competitiveness Index, First National Conference on Sustainable Development with a View to Improving the Business Environment, PP: 668-688.
• Fernandez de Guevara, J. and Maudos, J. (2011), “Banking competition and economic growth: cross-country evidence”, The European Journal of Finance, 17:739-764.
• Jayakumar, M., R. P. Pradhan, S. Dash, R. P. Maradana, K. Gaurav (2018). Banking competition, banking stability, and economic growth: Are feedback effects at work? Journal of Economics and Business, 96, (2018)
• Korobov, Y. (2019). Banking competition and its development in Russia. SHS Web of conferences, Vol. 61.
• Liu, Guy; Mirzaei, Ali and Vandoros, Sotiris (2014). "The impact of bank competition and concentration on industrial growth". Economics Letters 124. No. 1. Pp. 60-63.
• Makena, P. (2021). Banking industry competition and stability in Zimbabwe.
• Mukasa, H. (2016). Perceptions of the Rules of Business Behavior in the Competitive Banking Environment in Uganda (Doctoral dissertation, Nelson Mandela Metropolitan University)
• Nguyen, T.L., Le, A.H. and Tran, D.M. (2018) Bank Competition and Financial Stability: Empirical Evidence in Vietnam. In: Anh, L., Dong, L., Kreinovich, V. and Thach, N., Eds., Econometrics for Financial Applications, ECONVN 2018, Studies in Computational Intelligence, Vol. 760. Springer, Cham
• Shah Abadi. A, Sadeghi. H. (2011). OPEC Member Countries to Assess Competitiveness, With an Emphasis on Innovation Driven Components, Roshde-E-Fanavari Journal, NO: 29, PP: 3-15.
• Thuy, M. T. P., Duong, M. B. (2021). Factors affect competitiveness of Vietnamese commercial banks. open access library journal, Vol. 8.
• Wahyudi, S. T., Nabella, R. S., Sari, K. (2021). Measuring the competition and banking efficiency level: a study at four commercial banks in Indonesia. Vol. 16, No. 1.
• Y. Korobov, Global banking: transformation, innovation & competition. SHS Web of Conference – Innovative Economic Symposium 2017, 39(01012), (2017).