رویکرد فراتشخیصی مکمل پاردایم شناختی- رفتاری است. روانشناسان معتقدند تغییراتی که در سایر علوم مثل زیست شناسی و نجوم رخ داده در روانشناسی نیز در حال رخ دادن است. به زعم آنها با پیشرفت علم روانشناسی اصول جامع رفتار انسانی و نقش آن بر عملکرد و رنج انسان شناخته خواهد شد. آنها معتقدند پس از گذر از طبقه بندی در علوم لازم است رویکرد فراتشخیصی را برای تکمیل و دستیابی به اصول و فرآیند برگزینیم. علاوه بر این، حتی اگر درمان های فراتشخیصی به اندازه درمان های اختصاصی موثر باشند طبق اصل ایجاز[1] یا اصل اوكام[2] (پوپر[3] ۱۹۹۲، به نقل از گوهری، 1402) بهره گیری از رویکرد فراتشخیصی منطقی به نظر می رسد. طبق این اصل وقتی دو نظریه به طور مساوی پدیده ای را توصیف می کنند، نظریه ساده تر برای تبیین و توصیف پدیده ارجح خواهد بود. منسل و همکاران (۲۰۰۹) معتقدند رویکرد فراتشخیصی سابقه تاریخی در روانشناسی دارد و رویکردی عمل گرایانه به درمان است(روجاس[4]، 2023).
هاروی و همکاران[5] (2004) در کتاب کلاسیک رویکرد فراتشخیصی پنج مولفه برای تبیین فرآیندهای شناختی رفتاری در بین اختلال های روانشناختی معرفی کرده اند. این مولفه ها عبارتند از توجه حافظه، استدلال، تفکر و رفتار این پژوهشگران پژوهش های انجام شده در این حوزه ها را برای دامنه ی گسترده ای از اختلال ها گزارش کرده و در نهایت به این نتیجه می رسند که رویکرد مبتنی بر فرآیند در شناخت و درمان اختلال ها سودمند و اثربخش خواهد بود (قزلسفلو، 1401).
رویکردهای فراتشخیصی عمدتا بر فرآیندهای شناختی و رفتاری تاکید دارند ، تجربه هیجانی و پاسخ به هیجان ها پایه اصلی در این رویکرد است. این مساله هم مربوط به هیجان های منفی است و هم مثبت. زیرا گاهی هیجان منفی در پی هیجان مثبت ایجاد می شود. بر اساس این رویکرد تجربیات هیجانی نقش اصلی را در ایجاد و حفظ اختلال های هیجانی بازی می کند. درمان به افراد کمک می کند تا بیاموزند چگونه با هیجان های نامناسب خود روبرو شوند و به شیوه ساز گارانه تری به هیجان های خود پاسخ دهند. این روش سعی دارد تا با تنظیم عادت های تنظیم هیجانی شدت و وقوع عادت های هیجانی را کاهش داده، میزان آسیب را کم و کارکرد را افزایش دهد. در رویکرد یکپارچه، افکار، رفتارها و احساس ها با هم تعامل پویایی دارند و هر یک از آنها در تجربه هیجانی نقش دارند و در آن تاثیر می گذارند (کارگر، 1402).
[1] prarsimony
[2] Occam's razor
[3] Popper
[4] . Rojas
[5] - Harvey, A., Watkins, E., Mansell, W., & Shafran, R.
