
به نظر میرسد تعریف "زنجیره تأمین" در میان نویسندگان بیشتر از تعریف "مدیریت زنجیره تأمین" رایج است. یک زنجیره تأمین مجموعهای از شرکتها است که محصول را به جلو منتقل میکنند. بهطورمعمول، چندین شرکت مستقل در تولید یک محصول و قرار دادن آن در دست کاربر نهایی در یک زنجیره تأمین مشارکت دارند. تولیدکنندگان مواد اولیه و اجزا، مونتاژ کنندگان محصول، عمدهفروشان، بازرگانان خردهفروشی و شرکتهای حملونقل همگی اعضای یک زنجیره تأمین هستند. برهمین اساس، زنجیره تأمین بهعنوان تراز بندی شرکتهایی تعریف میشود كه محصولات یا خدمات را به بازار میآورند. باید توجه داشت که مفاهیم زنجیره تأمین، شامل مصرفکننده نهایی بهعنوان بخشی از زنجیره تأمین است (کانکایا و سزن[1]، 2018). تعریف دیگر اشاره میکند که زنجیره تأمین شبکهای از سازمانها است که از طریق ارتباطات بالادست و پاییندست در فرآیندها و فعالیتهای مختلفی که در قالب محصولات و خدمات ارائهشده به مصرفکننده نهایی ارزش تولید میکنند، نقش دارند. بهعبارتدیگر، زنجیره تأمین متشکل از چندین شرکت، هم بالادست و هم پاییندست و مصرفکننده نهایی است (گوپتا[2] و همکاران، 2019).
مسئله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامی این فعالیتهاست. امروزه مدیریت زنجیره تأمین بهعنوان یکی از مبانی زیرساختی پیادهسازی کسبوکار الکترونیک دردنیا مطرح است (پوما[3]، 2016). زنجیره تأمین پدیدهای است که در دهه 90 میلادی ظهور یافته و این کار را به طریقی انجام میدهد که مشتریان بتوانند خدمت قابلاطمینان و سریع را با محصولات باکیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند. در حالت کلی زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل میشود که رسماً از یکدیگر جدا هستند و بهوسیله جریانهای مواد، اطلاعات و جریانهای مالی به یکدیگر مربوط میشوند. سازمانها میتوانند بنگاههایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمدهفروشی و خردهفروشی تولید میکنند. حتی خود مصرفکننده نهایی را نیز میتوان یکی از این سازمانها در نظرگرفت (قاسمی، 1392). زنجیره تأمین مشتمل بر تمام فعالیتهای مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از مرحله ماده خام استخراج تا تحویل به مصرفکننده نهایی و نیز جریانهای اطلاعاتی مرتبط با آنها است و از اجزای زیر تشکیلشده است: 1. زنجیره تأمین بالادست: این بخش شامل تأمینکنندگان اولیه که خودشان میتوانند مونتاژ کننده یا سازنده باشند و تأمینکنندگانشان هستند که همه این مسیرها از مواد سرچشمه میگیرد. فعالیتهای اصلی این قسمت خرید و حمل است.2. زنجیره تأمین داخلی: این بخش شامل همه پردازشهای استفادهشده بهوسیله یک سازمان در تبدیل دادههای حمل شده به سازمان بهوسیله تأمینکنندگان به خروجیهاست، از زمانی که مواد وارد سازمان میشود تا زمانی که محصول نهایی برای توزیع به خارج سازمان حرکت میکند؛ فعالیتها اینجا شامل حمل مواد، مدیریت موجودی، ساخت و کنترل کیفیت است.3. زنجیره تأمین پاییندست: این بخش شامل همه فرایندهای درگیر در توزیع و تحویل محصولات به مشتریان نهایی است (طباطبایی و دباغی، 1395).
[1] . Cankaya & Sezen
[2] . Gupta
[3] . Puma