پروپوزال چیست؟ مراحل و آموزش نگارش پروپوزال

اگر می خواهید یک پایان نامه قدرتمند ارائه دهید و به بهترین شکل از آن دفاع کنید، در اولین قدم باید بتوانید طرح پژوهشی (پروپوزال) قوی و موثری تهیه کنید. به طور کلی طرح پژوهشی به شما کمک می کند تا روند انجام پایان نامه و نحوه دفاع از آن را برای خودتان مشخص نمایید. البته فراموش نکنید که آماده کردن این طرح شاید در ظاهر کار راحتی به نظر برسد، اما در صورت عدم توجه به بخش های مختلف آن نمی توانید طرح موثر و منحصر به فردی تهیه کنید. بنابراین پیش از شروع این طرح بهتر است با نکات کلیدی در رابطه با نگارش آن به طور کامل آشنا شوید.

پروپوزال چیست؟

پروپوزال یک طرح پژوهشی می باشد که شما به عنوان یک دانشجو برای آماده سازی و ارائه پایان نامه خود در ابتدا باید آن را تهیه کنید. به طور کلی این طرح پژوهشی پیشنهاد شما برای انتخاب موضوع پایان نامه و ایده هایتان در خصوص آن است. بنابراین باید در ابتدا موضوع مورد نظرتان را مشخص کنید و سپس ایده های خود را در رابطه با آن ارائه دهید. مهم ترین بخش طرح پژوهشی این است که شما باید دلایل خودتان را برای اثبات اینکه موضوع خوبی انتخاب کرده اید نیز مشخص نمایید. بنابراین شاید در ابتدا این طرح یک روند بسیار سریع و ساده ای به نظر برسد، اما قطعا برای نگارش آن با پیچیدگی های مختلفی مواجه خواهید شد. به همین دلیل در ادامه مهم ترین نکات در نگارش Proposal را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.

مراحل و آموزش نگارش پروپوزال

برای نگارش پروپوزال در ابتدا باید تمامی مراحل آن را به خوبی بشناسید و سپس برای آماده کردن هر کدام از این بخش ها اقدام نمایید. قسمت های اصلی و کلیدی در Proposal به شرح زیر است:

1. تعیین موضوع پژوهش

اولین کاری که برای شروع نگارش پروپوزال باید انجام بدید تعیین کردن عنوان و موضوع تحقیق پایان نامه است. در این مرحله باید موضوع مورد نظرتان را انتخاب کنید و عنوان مناسبی برای پایان نامه خود انتخاب نمایید. فراموش نکنید که این بخش می تواند تاثیر بسیار زیادی در کیفیت پایان نامه شما داشته باشد. انتخاب موضوعات پیچیده و سنگین شاید در ابتدا پایان نامه شما را جذاب تر و منحصر به فرد جلوه دهند، اما قطعا روند طرح پژوهشی شما را با مشکلات بزرگی روبرو می کنند. بنابراین سعی کنید موضوعات جدید، دغدغه ای و منطقی انتخاب نمایید. از مهم ترین ویژگی های موضوع طرح پژوهشی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• نو باشد
• در راستای تخصص محقق انتخاب شود
• زمان و مکان اهداف تحقیق شفاف باشد.
• با نیازهای روز جامعه هماهنگ باشد
• عنوان کامل، مختصر و جامع انتخاب شود
• قابلیت اجرایی شدن داشته باشد
• غیر سوالی و واضح بیان شود

همچنین برای اینکه جوانب احتیاط در نظر گرفته شود و مطمئن باشید که موضوع شما قبلا کار نشده، این صفحه زیر را هم مطالعه کنید:

راه هایی که عنوان تکراری برای پایان نامه و رساله کار نکنیم!

پیشنهاد یا بیان مسئله

اولین و جدی ترین قدم برای نگارش پروپوزال بیان مسئله است. معمولا این بخش از طرح پژوهشی بیشتر از دیگر قسمت های پروپوزال اصلاحیه می خورد. به همین دلیل برای نگارش یک بیان مسئله قوی می توانید از سایت های انسانی، اس آی دی، گوگل اسکولار و ... کمک بگیرید. استفاده از منابع به روز و جدید در بیان مسئله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل تنها از منابع به روز مطالب خود را جستجو کنید. در اول کار بهتر است که یک سبک مشخص برای کار خود انتخاب کنید و برنامه خود را مطابق با آن پیش ببرید. فراموش نکنید که سبک نگارش کاملا وابسته به عنوان انتخابی شما می باشد.

بنابراین عنوان طرح را به متغیرهای مستقل، وابسته، کمکی و جامعه آماری تقسیم بندی کنید و از متغیر مستقل شروع به نوشتن نمایید. برای تعریف متغیر مستقل می توانید از گوگل اسکولار، اس ای دی، انسانی و ... تحقیقات و پایان نامه های مشابه را پیدا کنید و سپس متغیرها را استخراج نمایید. پس از پیدا کردن این متغیرها و تعیین سبک نگارش شروع به نوشتن بیان مسئله کنید. متغیر مستقلتون رو جامع تشریح نمائید. بعد از آن به فکر وارد کردن متغیر بعدیتون باشید. بهتر است که از یک جمله با منبع مشخص متغیر مستقل را به وابسته ربط دهید و سپس متغیر وابسته را بنویسید.

اگر در پیدا کردن منابع به مشکل برخورد کردید، می توانید از طریق فرم تماس با ما، مشکل خود را مطرح نمایید و ما منابعی که به تسریع کارتان کمک می کند را در اختیارتان قرار می دهیم. بعد از تعریف متغیرهای وابسته، جامعه آماری خود را توضیح داده و دلایل انتخاب موضوع را بیان کنید. جملاتی مانند "با توجه به آنچه بیان شد، همانطور که بیان شد" و ... می توانند نگارش جذاب تری را ارائه دهند و پاراگراف های پروپوزال را به یکدیگر متصل کنند. به همین دلیل بدون توجه به ارتباط میان جمله ها، شروع به نگارش جمله بعد نکنید. این موضوع موجب می شود تا استاد راهنمای شما فکر کند که مقالات شما تنها از مقالات دیگر کپی شده اند. یک بیان مسئله قوی، با سئوال اصلی پژوهش تموم می شود.

پیشینه تحقیق

اگر مرحله بیان مسئله را گذرانده اید و به این مرحله رسیده اید، تبریک می گویم. زیرا شما با رسیدن به این مرحله 40 درصد از پروپوزال خود را تکمیل کرده اید. این قسمت از راحت ترین بخش های طرح پژوهشی محسوب می شود. زیرا می توانید عنوان پروپوزال خود را در گوگل اسکولار یا برنامه های مشابه سرچ کنید و به راحتی پیشینه تحقیق خود را در مقالات به روز دریافت نمایید. سعی کنید متغیرهای خود را دو به دو سرچ کنید. سپس چکیده ای از این مقالات را به عنوان پیشینه تحقیق در پروپوزال بنویسید. زمانی که مقاله مورد نظرتان را انتخاب کردید در ابتدا فامیلی نویسنده اول و کلمه همکاران را بنویسید و سپس سال چاپ مقاله را داخل پرانتز قرار دهید. در ادامه چیکیده مقاله را بنویسید و به همین راحتی این بخش را به پایان برسانید.

چند نکته مهم در پیشینه تحقیق حائز اهمیت می باشد. مورد اول اینکه چکیده های مقاله رو به صورت خلاصه وار بنویسید. کلماتی اضافی چکیده مقاله مربوطه رو حذف کنید. مقاله ای که می خواهید در قسمت پیشینه اضافه کنید، قسمتهای موضوع، روش تحقیق، جامعه آماری و نتایج رو بنویسید.

اهداف

بخش حساس و پیچیده پروپوزال را به پایان رسانده اید و بخش های اهداف، فرضیات و سوالات که از راحت ترین بخش های پروپوزال می باشند، باقی مانده اند. در این بخش همانطور که عنوان پژوهش را تقسیم بندی کرده اید، اهداف را به متغیرها و در نهایت هدف جامعه آماری تقسیم نموده و نگارش می کنید. هدف اصلی همان عنوان طرح می شود و اهداف فرضی نیز به صورت اختصاصی تر بیان می گردند. رابطه و یا بررسی بین هر دو متغیر رو، یک هدف فرعی قید می کنند. در پژوهش های کیفی این داستان فرق می کنه و در رساله های دکتری نیز این تفاوت مشهود می باشد. شما می توانید از طریق فرم تماس با ما، در این خصوص مشاوره بگیرید.

فرضیات تحقیق

در این مرحله از پروپوزال باید فرضیه هایی که در موضوع پژوهش شما وجود دارند را به طور منطقی و دقیق مورد آزمون و خطا قرار دهید. بعد از آن بررسی کنید که چرا فرضیه مورد نظر شما رد یا قبول شده است. فراموش نکنید که فرضیه های ارائه شده باید کاملا واضح، شفاف و با استفاده از ابزار اندازه گیری بیان شوند. از طرفی نگران رد یا قبول شدن فرضیه های مورد نظرتان نباشید، زیرا در روند پژوهش شما و رضایت استاد راهنما هیچ تاثیری ندارد.

 مراحل و روش اجرای تحقیق

این مرحله از پروپوزال هم به نسبت بخش های بیان مسئله و تعیین عنوان، بخش راحتی محسوب می شود. شما به عنوان یک دانشجو باید در این مرحله روش هایی که برای انجام تحقیقات مشخص کرده اید و همچنین روش های جمع آوری اطلاعات پژوهش را مشخص کنید.

جامعه و نمونه آماری

تحلیل آماری از دیگر روش های انجام تحقیق و جمع آوری اطلاعات پروپوزال است. از طرفی تحلیل آماری کار بسیار سخت و پیچیده ای می باشد. بنابراین اگر به دنبال تحقیقات غنی و قدرتمند هستید، باید انواع روش های تحلیل آماری پایان نامه را بشناسید و مناسب ترین آن ها را انتخاب کنید. انواع نرم افزارهای تحلیل آماری عبارتند از:

• SPSS: این ابزار برای علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد. مخصوصا اگر بخواهید نتایج پرشسنامه، تحقیقات میدانی و فرضیات تحقیق را تحلیل نمایید.
• SAS: این نرم افزار بیشترین روش های آماری را پوشش می دهد. برنامه نویسی برای تحلیل های آماری پیشرفته مانند برنامه نویسی ماتریسی را نیز ممکن می کند.
• Lisrel: این روش برای مدل سازی در معادلات ساختاری استفاده می گردد. معمولا برای تست روایی پرسشنامه و تحلیل مسیر، خوشه ای و عاملی استفاده می شود.
• NCSS: این نرم افزار امکانات جامعی را در اختیارتان قرار می دهد و می توانید داده های خود را با استفاده از آن به بهترین شکل تحلیل کنید. همچنین امکان رسم نمودار و آمار توصیفی در این نرم افزار امکان پذیر است.
• از دیگر نرم افزارهای تحلیل آماری نیز می توان به Minitab، Statistica، R، Eview، Microfit و EXPERT Choice اشاره داشت.

منابع و مآخذ

ساده ترین و سریع ترین قسمت پروپوزال نگارش منابع و ماخذ است.  هر منبعی را که برای نگارش پروپوزال از آن استفاده کرده اید باید ذکر نمایید. معمولا دو روش منبع نویس مطرح می باشد که روش های apa و ونکوور می باشند.

اصول نگارش بیان مسئله در پروپوزال

شروع هر کاری مهم ترین و حساس ترین قسمت در روند انجام آن محسوب می شود. در نگارش پروپوزال هم اولین قدم یعنی بیان مسئله از مهم ترین بخش هایی می باشد که باید انجام گردد. بنابراین اگر شما به خوبی از نکات کلیدی این بخش اطلاع نداشته باشید، دائما طرح پژوهشی شما اصلاحیه می خورد. این موضوع موجب می شود تا روند تکمیل پروپوزال و ارائه پایان نامه شما با تاخیر مواجه شود. از طرفی کیفیت پایین این بخش باعث می شود تا تمامی بخش های طرح شما زیر سوال برود. به همین دلیل سعی کنید با استفاده از گوگل اسکولار و ... حتما از منابع به روز و جدید برای نگارش این بخش استفاده نمایید. تمامی متغیرها و عوامل موثر در بروز مسئله شرح داده شوند و ارتباط میان آن ها نیز مشخص شود. نکات کلیدی در رابطه با بیان مسئله عبارتند از:

• منابع این بخش شامل تجربه شما، ادبیات رشته تخصصی، نظریه های مرتبط و ایده های استخراج شده از منابع معتبر می شود.
• محتوای شما باید به گونه ای باشد که دغدغه و مشکل را به طور شفاف شرح دهد.
• اصول بیان مسئله در پروپوزال:

• طرح نمودن مشکل
• مستندات معتبر که نشان از تایید وجود مشکل هستند.
• تعیین نمودن اهداف تحقیق
• مشخص نمودن ابعاد مکان و زمان تحقیق
• ارائه نظریه های مشابه و مرتبط با تحقیق

• ویژگی های پروپوزال قدرتمند:

• کوتاه، واضح و موثر
• پررنگ جلوه دادن مسئله
• دارای انسجام و پیوستگی
• ورود از کل به جزء
• ذکر مستندات و منابع
• استفاده از ارقام و آمارها
• تعریف اصطلاحات تخصصی
• تعیین هدف نهایی در انتها بخش
• شرح کلمات کلیدی
• مطرح نمودن راه حل
• اشاره به پیامدهای پروژه
• نگارش اصولی و استاندارد
• بررسی پیشینه و تفاوت میان پژوهش ها

• از کپی کردن و طرح سوالات بیش از اندازه پرهیز کنید.

هرگز نتیجه تحقیقات پیشین را زیر سوال نبرید و آن ها را تحقیر نکنید.

از نگارش اهداف پایان نامه غافل نشوید!

اهداف پژوهش شما باید به طور دقیق در پروپوزال مشخص شوند. بنابراین هنگام نگارش اهداف پروژه توجه داشته باشید که هدف های قدرتمند و مناسب انتخاب کنید. این اهداف دارای ویژگی های زیر می باشند.

• اهداف پروژه باید کاملا واضح و شفاف بیان شوند و مخاطب به راحتی بتواند آن ها را درک کند.
• با توجه به شرایط و امکانات فعلی موجود باید تمامی اهداف قابلیت اجرایی شدن داشته باشند.
• تمامی اهداف تعیین شده در این بخش پروپوزال باید قابل اندازه گیری بوده و بتوان آن ها را از نظر علمی ارزیابی نمود.
• تمامی اهداف باید با یکدیگر سازگار باشند.
• اهداف تعیین شده برای پروژه باید کاملا در رابطه با عنوان پروپوزال و در راستای موضوع پژوهش باشند.
• اهداف پروپوزال را باید به سه دسته کلی، ویژه و کاربردی تقسیم بندی نمود و هر کدام از آن ها را به وضوح بیان کرد.

تعیین فرضیه و سوالات پایان نامه!؟!

یکی از نکات بسیار مهمی که در انجام پروپوزال باید به آن توجه داشته باشید فرضیات و سوالات پژوهش می باشند. در یک پژوهش یا باید از سوالات استفاده کنید و یا فرضیات را مطرح نمایید. بنابراین این دو مورد را هرگز با یکدیگر در proposal خود ذکر نکنید. زیرا می تواند منجر به کاهش کیفیت پروپوزال شما شود. به طور کلی در proposal خودتان تعیین کنید که سوال شما به پاسخ مثبت می رسد و یا اینکه آیا فرضیه شما قبول می شود. از طرفی این بخش پژوهش را باید کاملا با در نظر گرفتن اهداف پروژه نگارش نمایید. توجه داشته باشید که تعداد پرسش ها و یا فرضیات ارائه شده در این بخش نیز باید با تعداد اهداف مشخص شده یکسان باشد. وجود فرضیه در پژوهش کاملا وابسته به موضوع و اهداف آن است. سوالات نیز با توجه به موضوع پژوهش انتخاب می شوند.

همانطور که گفته شد اهداف پروپوزال شما در تعیین سوال و یا فرضیه برای پژوهش نقش بسیار موثری دارند. معمولا سوالات در پژوهش های توصیفی و اکتشافی از کاربرد بالایی برخوردار می باشند. زمانی که موضوع تحقیق به گونه ای باشد که چندین هدف متغیر را دنبال کند نیز، از فرضیه ها استفاده می شود. از طرفی فرضیه ها برای بررسی تفاوت ها و مقایسه دو یا چند متغیر مورد استفاده قرار می گیرند. اما زمانی که شما به عنوان محقق بخواهید یک متغیر را به طور جامع و کامل بررسی نمایید، باید سوالات را در پژوهش خود مطرح کنید. با در نظر گرفتن این تفاوت ها مشخص کنید که سوالات برای طرح پژوهشی شما مناسب تر هستند یا فرضیه ها؟

روش های تحقیق پایان نامه

روش های مختلفی برای انجام تحقیق در پروپوزال وجود دارد که مهم ترین آن ها روش کیفی و کمی می باشد. بنابراین برای استفاده از این دو روش برای انجام تحقیقات در ابتدا بهتر است با تفاوت های میان آن ها آشنا شوید و سپس بهترین روش را برای تحقیق انتخاب کنید. مهم ترین تفاوت های این دو روش عبارتند از:

با توجه به تفاوت های میان روش کیفی و کمی می توانید بهترین روش را برای انجام تحقیقات پروژه خود در نظر بگیرید. به طور مثال در صورتی که برای تحقیق به مصاحبه نیاز دارید باید از روش کیفی برای انجام تحقیقات پروژه استفاده نمایید.

نکته کلیدی در نگارش منابع

در طول پروپوزال باید با انجام رفرنس نویسی منبع نوشته های خود را مشخص کنید. اعتبار و قدرتمندی پژوهش شما با معرفی منابع و رفرنس نویسی تعیین می شود. از بهترین و مناسب ترین روش های رفرنس نویسی و معرفی منابع در پروپوزال می توان به دو روش ونکوور و apa اشاره داشت. در روش ونکوور از شماره نویسی برای معرفی منابع استفاده می گردد. بنابراین هر بخش از متن شما باید عدد خاصی داشته باشد که با استناد به آن منبع مورد نظر را پیدا کنید. زمانی یک عدد دو بار در متن تکرار شود، به این معنا می باشد که منبع هر دو بخش از متن یکسان است. روش apa از پرکاربردترین روش های رفرنس نویسی در پروپوزال است که می توانید شما نیز مانند اکثر دانشجویان آن را انتخاب کنید. در این روش منابع با اسم نویسنده و تاریخ نوشته معرفی می شوند. بنابراین در متن پژوهش کنار قسمت مورد نظرتان تاریخ نگارش مقاله منبع و نام نویسنده را ذکر کنید. برای نگارش این رفرنس از پرانتز استفاده کنید.

تفاوت پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری

• طول نگارش رساله دکتری بسیار کامل تر، حجیم تر و مفصل تر از پایان نامه کارشناسی ارشد است.
• اهداف در پروپوزال کارشناسی ارشد سعی دارند نشان دهند که دانشجو در رابطه با تخصص خود از اطلاعات کافی برخوردار می باشد. اما در proposal دکتری نیاز به تسلط و قدرت مستقل برای اجرای یک پروژه بزرگ است.
• در پروپوزال کارشناسی ارشد تنها باید توضیح کلی از موضوع و مسئله داده شود. در صورتی که در proposal دکتری باید تمامی جزئیات به طور کامل شرح داده شوند.
• دانشجویان دکتری در proposal خود باید نظریه جدیدی که مختص به خودشان است را ارائه دهند.
• در رساله دکتری به فرضیات و نظریه های قدرتمندتری نیاز است.
• رساله دکتری معمولا طی یک دوره طولانی مدت نوشته می شود، در صورتی که پروپوزال ارشد در آخر ترم نهایی نگارش می شود.
• نگارش پروپوزال رساله دکتری غنی تر و پیچیده تر از طرح تحقیق ارشد است. اما به دلیل آشنایی دانشجو با روند نگارش پروپوزال احتمال خطا بسیار کمتر می باشد.

مؤسسه خدمات دانشجویی پژوهش تنها موسسه دارای مجوز و نماد اعتماد می باشد که شما به راحتی می توانید برای دریافت مشاوره در خصوص انجام پروپوزال از مشاوران این موسسه راهنمایی بگیرید. توجه داشته باشید که حتی متخصصان موسسه پژوهش می توانند به شما کمک کنند تا خودتان proposal را نگارش کنید. بنابراین در روز ارائه تسلط و آگاهی بیشتری نسبت به موضوع و نحوه ارائه پروژه خود خواهید داشت.